Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги муқимий номидаги қЎҚон давлат педагогика институти ўзбекистон табиий географияси фани бўйича

B.B.B. usuli asosida tarqatma materiallar

T/r	Bilaman	Bilmayman	Bildim
1
2
3
4

Tarqatma matriallar
Sinkveyn (5 qator) texnikasi
Maqsad –Qashqadaryo okrugini tabiiy-geografik xususiyatlarini o‘rganish.
1-qator – joylashgan o‘rni, geologik tuzilishi va foydali qazilmalari
2-qator – relyefi, iqlimi va ichki suvlari
3-qator – tuprog‘i, o‘simligi va hayvonot dunyosi
4-qator – tabiiy boyliklar va ularni muhofaza qilish
5-qator – tabiiy-geografik rayonlari


B.B.B. usuli asosida tarqatma materiallar

T/r	Bilaman	Bilmayman	Bildim
1
2
3
4

Muhokama uchun savollar

1. Qashqadaryo okrugi geografik o‘rnining o‘ziga xos tomonlari nimalardan iborat va Quyi Zarafshon okrugidan qanday farq qiladi?

2. O‘zbekiston tabiiy xaritasi asosida: okrug yer usti tuzilishini gapirib bering va u yerda uchrovchi qoldiq tog‘lar, balandliklar, cho‘llar va sho‘rxokli botiqlarni bilib oling.
3. Okrug iqlimini o‘ziga xos tomonlari nimalardan iborat va nima uchun qishki harorati Quyi Zarafshon okrugiga nisbatan iliqroq?
4. Nima uchun Qashqadaryo okrugi Quyi Zarafshon okrugi bilan deyarli bir xil kenglikda joylashsada, yillik yog‘in miqdori ko‘proq?
5. Nima uchun okrugda er usti suvi kam, aksincha er osti suvi ko‘p? Xaritadan eng muhim suv omborlarni, katta ariqlarni topib, qurilish sababini tushuntirib bering.
6. O‘zbekiston tuproq va o‘simlik xaritasidan foydalanib, okrugda qanday tuproq o‘simlik turlari tarqalganligini aniqlang.
Mavzularga oid test
1. Ustyurt platosining qaysi qismi O`zbekiston hududiga qaraydi?
a) shimoli-g`arb b) shimol – sharq
c) janubi – g`arb d) janubi – sharq
2. Ustyurt platosi O`zbekistonning qaysi qismida joylashgan?
a) shimoli- sharqi b) shimoli – g`arbi
c) janubi – sharqi d) janubi – g`arbi
3. Ustyurt o`lkasi janubida qaysi davlat bilan chegaradosh.
a) O`zbekiston b) Qozog`iston
c) Turkmaniston d) Tojikiston
4. Ustyurt platosining o`rtacha balandligi dengiz sathidan qancha?
a) 120-150 m b) 100-150 m
c) 120-140 m d) 100-130 m
5. Kassaram balandligi Ustyurt platosining qaysi qismida?
a) shimol b) janub c) markaz d) sharq
6. O`zbekistonning eng sovuq hududi qayer?
a) Orol dengizi b) Farg`ona tog`larida
c) Ustyurt platosida d) Qizilqumda
7. Ustyurt platosida yanvar oyining o`rtacha harorati qancha?
a) -11 -12⁰C b) -10 -11⁰C c) -15 -20⁰ C d) -8 -12⁰ C
8. Ustyurtda sovuq havo massalarining turib qolishi natijasida havo harorati necha gradusgacha pasayishi mumkin?
a) -40⁰C b) -39⁰C c) -38⁰C d) -37⁰C
9. Ustyurtda o`rtacha yillik yog`in miqdori qancha?
a) 120-130 mm b) 100-120 mm
c) 80-100 mm d) 75-110 mm
10. Ustyurt o`lkasida g`rabiy va shimoli-g`arbiy havo massalari asosan nima olib keladi?
a) qor b) sovuq c) issiq d) yomg`ir
11. Ustyurtda yer osti suvlarining chuqurligi necha metr?
a) 20-30 m b) 20-40 m c) 20-50 m d) 20-60 m
12. Ustyurt platosining asosiy tuprog`ini belgilang?
a) sur-qo`ng`ir b) sho`rxok
c) sho`rxok – botqoq d) qumli tuproq
13. Ustyurtning asosiy o`simligi?
a) oq va qora saksovul b) so`ra, shuvoq
c) sho`ra iloq d) Burgan, shuvoq

14. Quyi Amudaryo o`lkasi qayerdan boshlanadi? (janubi-sharq)

a) Orol dengizi b) Ustyurt platosi
c) Tuyamo`yin d) Pitnak balandligidan
15. Quyi Amudaryo o`lkasi janubi – sharqdan orol dengizigacha qancha masofa cho`zilgan.
a) 400 km b) 420 km c) 450 km d) 500 km
16. Pitnakning mutloq balandligini aniqlang?
a) 100 m b) 200 m c) 300 m d) 400 m
17. Tiyanshan tangligini kengligini aniqlang?
a) 180-280 m b) 200-250 m
c) 350-450 m d) 450-480 m
18. Amudaryoning hozirgi zamon deltasi qayerdan boshlanadi?
a) pitnak balandligi b) tuyamo`yin tangligi
c) Taxiatosh tengligi d) orol dengizidan
19. Amudaryoning hozirgi zamon deltasining kengligini aniqlang?
a) 140-150 km b) 100-120 km
c) 120-140 km d) 150-170 km
20. Quyi Amudaryo o`lkasi zaminida qanday yotqiziqlar mavjud?
a) yura b) trios c) bo`r d) devon
21. “Eng yosh” yotqiziqlar Quyi Amudaryo o`lkasining qayrida tarqalgan.
a) taxiatosh tangligining shimoli garbida
b) O`lkaning janubi – sharqiy qismida
c) Amudaryoning hozirgi zamon deltasida
d) Orol dengizini quruqlikka aylangan qismida
22. Sulton Uvays tog`idan qanday qazilma qazib oladi?
a) temr b) marmar c) uran d) A va B
23. Quyi Amudaryoda yanvar oyining o`rtacha harorati?
a) -4.5 -7.6 C b) -8.8 -9.5 C
c) -10.3 – 15.8 c d) – 11 -18 C
24. Quyi Amudaryo o`lkasida o`rtacha yillik yog` in miqdori?
a) 60-80 mm b) 80-100 mm
c) 100-120 mm d) 90-105 mm
25. Quyi Amudaryo o`lkasida yillik bug`lanish miqdori?
a) 1000 mm b) 1500 mm
c) 2000 mm d) 2500 mm
26. Yer osti suvlarining chuqurligi sug`oriladigan mintaqadaqancha?
a) 8-9 m b) 10-5 m c) 2-2,5 m d) 1-2,5 m
27. Quyi Amudaryo o`lkasida eng keng tarqalgan tuproq?
a) sho`rxok b) o`tloq – voha c) taqir d) o`tloq botqoq
28.Qizilqumning markazida qanday relief shakllari joylashgan?
a) barxan c) tog`
b) botiq d) past tog`lar
29. Quljuqtog`ning balandligi necha metr?
a) 764 m c) 922 m
b) 568 m d) 635 m
30. 568 metr balandlikdagi tog`?
a) Quljuqtog` c) Tomditog`
b) Yetimtog` d) Ovminzatog`
31. Ovminzatog`ning balandligi necha metr?
a) 746 m c) 922 m
b) 568 m d) 635 m
32. Sulton Uvays tog`ining balandligi qancha?
a) 473 m c) 922 m
b) 764 m d) 635 m
32. Uzunligi 150 km bo`lgan botiq?
a) Mullali c) Oyoqog`ritma
b) Mingbuloq d) Qoraxotin
33. Eni 3-4 km ga yetadiga botiq?
a) Mullali c) Oyoqog`ritma
b) Mingbuloq d) Qoraxotin
34. Qizilqumdagi qumli tekisliklarning balandligi qancha?
a) 300 m c) 250 m
b) 400 m d) 200 m
35. Muruntog` va Ko`kpatasdan qancha kon mavjud?
a) Uran c) gaz
b) oltin d) grafit va marmar
36. Qizilqumning qayeridan uran qazib olindi?
a) Muruntog` c) Uchquduq
b) Kaktapas d) Toshquduq
37. Gaz Qizilqumning qayerlarida qazib olinadi?
a) gazli c) Xo`jaqozg`on
b) Toshquduq d) a, b va c
38. Uning janubiy qismida yanvar oyining o`rtacha harorati qancha?
a) -5 -10⁰ C c) -10 -12⁰ C
b) – 1 -2⁰ C d) -3 -8⁰ C
39. Qizilqumning qaysi qismida harorat iyul oyida +30⁰ C bo`ladi?
a) janubiy c) markaziy
b) shimoliy d) a va c
40. Qizilqumda eng issiq harorat necha gradus?
a) + 48⁰ C c) +46⁰C
b) +50⁰ C d) +45⁰ C

1.O’zbekiston shimoldan janubga qancha masofaga cho’zilgan?

A.850 B.1200
C.925 D.930
2.O’zbekiston g’arbdan sharqqa necha km masofaga cho’zilgan?
A.1400 B.1450
C.1300 D.1500
3.O’rta osiyo va arab geografiyasi asoschi?
A.Ali qushchi B.Ibn Sino
C.A.Beruniy D.A.Xorazmiy
4.O’zbekiston foydali qazilmalarini kimlar o’rgangan?
A.Abdullayev, Xamroboyev B.Shuls, Masharipov
C.Bohodirov, Dolimov D.Baratov, Kamilov
5.O’zbekiston geografik o’rniga ko’ra qaysi mamlakatlar bilan bir xil geografik kenglikka ega?
A.Turkiya,Liviya B.Afg’oniston,Pokiston
C.Italiya,Ispaniya D.Qozog’iston,Eron
6.O’zbekiston maydoni Daniya maydonidan necha marotaba katta?
A.3 B.4
C.2 D.5
7.O’zbekiston iqlimi qanday?
A.Mo’tadil B.Namchil
C.Keskin kontinental D.Seryog’in
8.O’zbekistonning eng sersuv daryosi?
A.So’x B.Chirchiq
C.Sirdaryo D.Amudaryo
9.O’zbekistondagi asosiy daryolar asosan qaysi davlatlardan boshlanadi?
A.Tojikiston,Qirg’iziston B.Tojikiston,Turkmaniston
C.Qozog’iston,Turkmaniston D.Eron,Gruziya
10.Orol dengizining janubiy sharqiy qismida qaysi cho’l joylashgan?
A.Mirzacho’l B.Qizilqum
C.Qarnob D.Malik
11.Qaysi tog’ ikki qismdan iborat?
A.Chotqol B.Tyanshan
C.Pomir D.Nurota
12.Manas cho’qqisining balandligi qancha?
A.3309 B.3769
C.4484 D.2834
13.O’zbekistonning eng baland joyi?
A.Xazrati Sulton B.G’alaba
C.Sulton Uvays D.Mingbuloq
14.1992-yil qaysi kon ochilgan?
A.Marjonbuloq B.Gazli
C.Mingbuloq D.Uchqir
15.Ustyurt platosining janubiy sharqida qaysi botiq joylashgan?
A.Borsa kelmas B.Sariqamish botig’i
C.Quvanish D.Asaka ovdan
16.Chumqor tog’ining qaysi qismi O’zbekistonga qaraydi?
A.G’arbi B.Sharqi
C.Janubi D.Shimoli
17.Respublikamiz hududida nechta ko’l bor?
A.525 B.618
C.504 D.511
18.Respublikamiz hududida qancha o’simlik turi bor?
A.2400 B.3900
C.3700 D.3000
19.O’zbekistonda suniy ifloslovchi asosiy tarmoq bu?
A.Transport B.Metallurgiya
C.Sanoat D.Konchilik
20.Ohangaron platosi qaysi tog’lar orasida joylashgan?
A.Piskom,Ugom B.Chotqol,Qurama
C.Talas olatovi,Ugom D.Qorjontov,Piskom
21.Samarqandda nechanchi yilda zilzila bo’lgan?
A.1868 B.1921
C.1966 D.1978
22.Qizilqumda joylashgan oltin konlari?
A.Zarmitan,Qo’shbuloq B.Qizilolma,Chodak
C.Ko’kpatas,Qo’shbuloq D.Muruntov,Ko’kpatas
23.Turkiston tizmasining necha metr balandliklarida archazorlar uchraydi?
A.2800-3000 B.3700-4000
C.2500-3000 D.1500-4000
24.Turkiston ko’brasi nomini olgan ilon?
A.Kapcha ilon B.Qora ilon
C.Ko’zoynakli ion D.Charx ilon
25.Morguzar tog’ining o’rtacha balandligi qancha
A.2000-2500 B.2700-3000
C.1500-2000 D.2000-3000
26.Sirdaryoning o’ng irmog’i to’g’ri ko’rsatilgan qatorni toping?
A.Qoradaryo B.Chirchiq
C.ko’ksuv D.Piskom
27.Sirdaryo suvi qaysi oyda ko’payadi?
A.Iyunda B.Aprelda
C.Martda D.Iyulda
28.Zarafshon daryosida qurilgan suv ombor?
A.Kattaqo’rg’on,Quyimozor B.Qoradaryo,Andijon
C.Irtish,Buxtarma D.Tuyabo’g’iz
29.Zarkosa cho’qqisining balandligi?
A.1126 B.3746
C.3882 D.2289
30.O’zbekiston hududi nechta tabiiy geografik o’lkaga bo’linadi?
A.7 B.5 C.8 D.9

1.O’zbekiston shimoli sharqda qaysi mamlakat bilan chegaradosh?

A.Turkmaniston B.Xitoy
C.Qozog’iston D.Afg’oniston
2.O’zbekiston iqimi qanday?
A.Keskin kontinental B.Mo’tadil
C.Namchil D.Seryog’in
3.Qaysi daryoning boshlanish joyi Tojikistonga, quyilish joyi O’zbekistonga qaraydi?
A.Sirdaryo B.Zarafshon
C.So’x D.Shohimardon
4.Qaysi tog’ning o’rtacha balandligi 2500-4000 metr?
A.G’arbiy Tyanshan B.Pomir
C.Chotqol D.Qurama
5.O’zbekiston qachon eng oxirgi dengiz ostida bo’lgan?
A.Alp B.Antropogen
C.Neogen D.Paleogen
6.Oxirgi dengiz chuqurligi qancha bo’lgan?
A.300m B.250m
C200m D.400m
7.Ustyurt platosining janubi sharqida qaysi botiq joylashgan?
A.Borsa kelmas B.Sariqamish botig’i
C.Asaka ovdan D.Quvanish
8.Yozda O’zbekiston hududida qaysi havo massalari tarkib topadi?
A.Turon tropic B.Arktika
C.Sibir D.Mahlliy
9.Qaysi tuproq tarqalgan joyda dehqonchilik qilib bo’lmaydi?
A.Taqirli B.Sur qo’ng’ir
C.Cho’l qumli D.Taqir
10.Ustyurtning mutoq balandligi qancha?
A.400-500 B.300-200
C.100-200 D.50-100
11.Ustyurtda qizil kitobga kiritilgan hayvonlardan qaysilari yashaydi?
ACho’l mushugi B.Yumronqoziq,Qo’shoyoq
C.Ustyurt qo’yi,Katta shalpangquoq D.Bo’ri,Tulki,Jayron
12.Qashqadaryo daryosining uzunligi?
A.373 B.196
C.123 D.218
13.Samarqandda qachon zilzila bo’lgan?
A.1921 B.1966
C.1978 D.1868
14.Amir Temur darvozasi qaysi tog’lar oasida joylashgan?
A.Zomin,Turkiston B.Morguzar,Nurota
C.Sangzor,Nurota D.Sangzor,Zomin
15.Cho’l va tog’ o’rtasidagi oraliq zona?
A.Dasht B.Adir
C.Chala cho’l D.Qirlar
16.O’rta Osiyo va arab geografiyasi asoschisi?
A.A.Xorazmiy B.A.Beruniy
C.Ibn Sino D.Ali Qushchi
17.O’zbekiston geografik o’rniga ko’ra qaysi mamlakatlar bilan bir xil geografik kenglikka ega?
A.Eron,Liviya B.Afg’oniston,Pokiston
C.Italiya,Ispaniya D.Turkaminston,Misr
18.O’zbekiston asosan qayerda joylashgan?
A.Pomir va Tyanshan tog’lari orasida B.Qoraqum cho’lida
C.Qizilqumda D.Amudaryo va Sirdaryo orasida
19.O’zbekistondagi asosiy daryolar asosan qaysi davlatlardan boshlanadi?
A.Tojikiston,Qirg’iziston B.Tojikiston,Turkmaniston
C.Qozog’iston,Turkmaniston D.Qirg’iziston,Qozog’iston
20.Qaysi daryoning boshlanish joyi Tojikistonga,quyilish joyi O’zbekistonga qaraydi?
A.Sirdaryo B.So’x
C.Zarafshon D.Shohimardon

21.Qaysi tog’ning o’rtacha balandligi 2500-4000 metr?

A.Pomir B.G’arbiy Tyanshan
C.Chotqol D.Hindikush
22.Orol dengizining janubiy sharqiy qismida qaysi cho’l joylashgan?
A.Mirzacho’l B.Malik
C.Qarob D.Qizilqum
23.Manas cho’qqisining balandigi qancha?
A.2834 B.4484
C.3309 D.3769
24.O’zbekiston qachon eng oxirgi dengiz ostida bo’lgan?
A.Paleogen B.Neogen
C.Antropogen D.Alp
25.Oxirgi dengiz chuqurligi qancha bo’lgan?
A.400m B.250m
C.200m D.300m
26.O’zbekiston hududining shimoliy nuqtasi nechanchi gradusda joylashgan?
A.37/11 B.45/31
C.56/11 D.73/10
27.O’zbekiston hududi belgiya hududidan necha martta katta?
A.16 B.4
C.12 D.14
28.Chumqor tog’ining qaysi qismi O’zbekistonga qaraydi?
A.Shimoliy B.Sharqiy
C.G’arbiy D.Janubiy
29.O’zbekistonga yog’inlarni qaysi havo massalari keltiradi?
A.Arktika B.Tropik
C.Atlantika D.Sibir
30.Respublikamiz hududida nechta ko’l bor?
A.618 B.511
C.504 D.52