Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Халқаро тараққиёт уюшмаси (ХТУ) – ХТТБ нинг шо
-
хобчаси сифатида 1960 йилдан бери фаолият кўрсатмоқда. 
Уюшманинг асосий мақсади кам ривожланган мамлакатлар
-
га ёрдам беришдир.
Халқаро ташкилотлар – уларнинг ҳар бири Халқаро 
сиёсатда ўзларининг фаолият мақсадлари йўналишлари
-
га қараб, ер юзи тараққиётида эгаллаб турган мавқеларига 
қараб, умуман Халқаро сиёсий – амалий муносабатлар жа
-
раёнида ҳаракатларга киришадиган бошқа Халқаро ташки
-
лотлар тизимидаги мақомларига қараб аҳамият касб этади
-
лар.
Халқаро тиклаш ва тараққиёт банки (ХТТБ) – ўз фа
-
олиятини 1946 йилда бошлади. Бу ташкилотга фақат ХВФга 
аъзо мамлакатлар кириши мумкин. ХТТБнинг мақсади: аъзо 
мамлакатлар иқтисодиётини қайта қуришга ва ривожлани
-
шига капитал қўйилмалар бериш ҳамда хусусий чет эл инве
-
стицияларини рағбатлантириш орқали кўмаклашиш, тўлов 
баланси мувозанатини таъминлашга қаратилган қарз бериш 
(25 йилгача). ХТТБнинг бошқарув кенгашида ҳал қилувчи 
овозга жаҳоннинг етакчи мамлакатлари (еттилик давлатлари) 
эга ҳисобланади.
Халқаро товар номенклатураси – мамлакатлар ўрта
-
сида келишилган, таснифланган товар позициялари рўйхати 
бўлиб, ҳар бир товар позицияси кодлаштирилган рақамларга 
эга бўлади.
Халқаро транзит – хорижий юкларни жўнатиш ва 
қабул қилиб олиш пунктлари берилган мамлакат ҳудудидан 
ташқарида бўлиши шартида ташилишидир. Агар товарлар 
божхона омборига жойлаштирилмасдан ташилса бевосита 
Халқаро транзит, божхона омборидан фойдаланилса – бил
-
восита Халқаро транзит ҳисобланади.
Халқаро электр алоқалари иттифоқи –1865 йилда 

---

380
Парижда тузилган Халқаро телеграф иттифоқи (у 1934 йил
-
дан бошлаб Халқаро электр алоқалари иттифоқи деб ата
-
лади) 1947 йилдан бошлаб БМТнинг махсус муассасаси 
ҳисобланади. Иттифоқ қуйидаги соҳаларда иш олиб боради: 
1) техник соҳада электр алоқалари (телекоммуникация) во
-
ситаларининг ривожланиши ва улардан самарали фойдала
-
ниш, ушбу воситаларнинг такомиллашувига кўмаклашиш 
ва дунё миқёсида қулай ҳамда арзон бўлишини таъминлаш; 
2) ривожланаётган мамлакатларга электр алоқаси доира
-
сида техник ёрдам бериш, бу соҳа тараққиёти учун зарур 
бўлган молиявий ва инсон ресурсларини жалб этиш, жами
-
ки инсонларнинг янги ахборот технологиялари ютуқларидан 
фойдаланишига кўмаклашиш; 3) сиёсат соҳасида электр 
алоқасининг жаҳон ахборот тизими ва жамиятдаги муоммо
-
ларга Халқаро миқёсда кенг ёндашувининг шаклланишига 
кўмаклашиш. Олий органи – ваколат конференцияси тўрт 
йилда бир марта чақирилади ва Халқаро электр алоқалари 
иттифоқи кенгаши томонидан сайланади. Кенгаш 46 аъзодан 
иборат бўлиб, ҳар йили мажлисга тўпланади.