Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Тармоқнинг ташқи ҳолати – тармоқдаги ҳолатга ташқи 
омиллар, шароитлар, кучлар ва субъектларнинг таъсири.
Тартибга солиш – бу жараён бўлиб, унинг ёрдами
-
да ижтимоий кўрсаткичларни яхшилаш ниятида давлат 
ҳокимиятининг бозор ишига ҳар томонлама аралашиши ва 
узлуксиз ишлаб туриши учун шароит яратилишидир. Бун
-
га мисол сифатида, давлат томонидан шундай тармоқларни, 
яъни электроэнергетика, сув таъминоти, телефон алоқасини 
тартибга солиниб турилишини келтириш мумкин.
Ташкилий маданият – ташкилот аъзолари ўртасида
-
ги ўзаро муносабатларни тартибга солувчи ва уларнинг жа
-
моавий билимлари ва тажрибасининг ифодаси ҳисобланган 
меъёрлар, қоидалар ва анъаналар йиғиндиси.
Ташкилий режа ва менежмент – бизнес-режанинг 
муҳим бўлими бўлиб, унда корхона бошқарувининг ташки
-
лий тузилмаси қандай бўлиши, мулкчилик шакли, коман
-
да таркиби ва ҳоказолар ҳақида маълумотлар келтирилади. 
Ушбу бўлимда қуйидагилар аниқ акс эттирилши лозим: ким 
ва нима билан шуғулланади, бўлинмалар бир-бири билан 
ўзаро қандай алоқа қилади, уларнинг фаолиятини қай тариқа 
мувофиқлаштириш ва назорат қилиш мумкин, бошқарув ко
-
мандасининг асосий аъзолари ўртасида вазифалар қандай 

---

341
тақсимланади ва улар қай тарзда бир-бирини тўлдириб тура
-
ди? У ёки бу тузилма бирликлари зиммасига қайси мажбу
-
риятлар юклатилади? Ташкилий чалкашликлар сабабли кўп 
ҳолларда энг умидли лойиҳаларнинг ҳам барбод бўлиши 
мумкинлиги туфайли бундай ахборот маркетинг, молия ва 
ишлаб чиқаришни бошқаришга қодир бўлган бошқарув ко
-
мандасини ҳам кўриш истагида бўлган инвестор ва банкир
-
ларни ҳам қизиқтиради.
Ташкилий тузилма ва менежмент – бу ўз моҳиятига 
кўра бизнес-режани амалга ошириш бўйича хатти-
ҳаракатлар дастури бўлиб, унда қуйидагилар ўз аксини то
-
пади: а) корхона бошқарувининг ташкилий тузилмасига 
қўйилувчи талаблар; б) менежментга қўйилувчи талаблар; 
в) ишлаб чиқаришни жойлаштириш ва фойда марказлари; г) 
кадрлар сиёсати ва уни амалга ошириш йўналишлари; д) хо
-
мийлик ва хайрия-васийлик фаолияти.
Ташкилот – ҳукмронлик муносабатлари, яъни ишти
-
рокчиларининг айримлари – «агентлар» томонидан ўз 
ҳаракатлари устидан назорат қилиш ҳуқуқининг унинг 
бошқа иштирокчиси – «принципал»га топширилиши асоси
-
да қурилган мувофиқлаштириш бирлиги. Ташкилот ўзаро 
ҳамкорлик(лар)нинг 
муайян
доираларини белгилайди, аниқ 
чегараланган, демак, 
индивидуаллашган 
ва
 локал
трансакци
-
яларни тартибга солади. Ташкилот шахсларнинг онгли ра
-
вишдаги танлови натижаси саналади, ҳукмронлик муноса
-
батлари ташкилот 
фаолият кўрсатишининг асосида 
ётади.
Ташқи дунё – бу хорижда иқтисодий агентларни бир
-
лаштирувчи институционал сектор бўлиб, улар ушбу давлат 
иқтисодий агентларининг ташқи иқтисодий алоқаларининг 
амалга оширилишини таъминлайди.