Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Конглемерат (лот. – жамланган, жипслашган) – монопо
-
листик бирлашма турларидан бири бўлиб, ишлаб чиқариш ва 
вазифаси жиҳатдан бир-бири билан алоқаси бўлмаган фир
-
маларни бирлаштиради, юқори даражадаги марказлашти
-
рилмаган усулда бошқаради. Конглемерат таркибига саноат 
корхоналари, хизмат кўрсатувчи муассасалар, банклар, мо
-
лия олий билимгоҳлари кириши мумкин. Буларнинг асосий 

---

203
мақсади умумий молиявий назоратни вужудга келтириш, 
иложи борича молиявий бошқарувни қўлга олиш, оқибатда 
давлатнинг марказлашган бошқарувига путур етказишдир.
Коносамент – юк ташувчига юкни қабул қилганлиги 
тўғрисида гувоҳлик берувчи ҳужжат. Бундан ташқари 
ко
-
носамент 
– денгиз орқали кемаларда юк ташиш бўйича
шартнома ва юк ташувчининг юкни қабул қилиб олганлиги 
тўғрисидаги тилхат ҳисобланиши билан бирга товарларни 
тақсимловчи ҳужжат вазифасини ҳам бажаради. Коноса- 
ментнинг шахсий (юкнинг аниқ кўрсаткичи кўрсатилган 
бўлади), ордерли (“жўнатувчи буйруғи”, “истеъмолчи 
буйруғи” каби кўрсатмаларни ўзида акс эттиради), кўрса
-
тувчига бериладиган каби турлари мавжуд. Коносамент 
одатда, бир неча нусхада тўлдирилади. Юк эгасига топши
-
рилгандан кейин коносаментнинг бир йўла барча нусхаси 
ўз кучини йўқотади. 
Соф коносамент
- ташилаётган юкнинг 
даҳлсизлигини таъминлашни ҳеч қандай ортиқча шартлар
-
сиз ўз гарданига олган пайтда юк ташувчига бериладиган 
ҳужжат. Соф коносамент олди-берди шартномасининг оддий 
бир шартидир. Агар бу шарт бажарилмаса, сотувчи томон 
ўзига тегишли бўлган тўлов суммасини банкдан ололмайди.
 
Муфассал коносамен
т – ташилаётган юк белгиланган жойга 
битта кеманинг ўзида эмас, балки бошқа кема ёки бир неча 
транспорт воситалари орқали ташиладиган ҳолатларда бе
-
риладиган ҳужжат. Масалан, юк аввал кемада, кейин темир 
йўл орқали, сўнгра автотранспорт воситаларида ташилиши 
мумкин. Муфассал коносамент бўйича юк ташишни битта 
юк ташувчи ўз зиммасига олади. У қолган ташувчилар билан 
келишган ҳолда юкни сотувчидан истеъмолчига етказиб бе
-
ради. Контейнерлар худди шундай ҳужжат билан ташилади. 
Суғурта қилинган коносамент
– контейнерларда юк ташиш 
пайтида қўлланиладиган коносаментнинг бир кўриниши. 
Бу ҳужжат бўйича ташилаётган юк бир вақтнинг ўзида ўша 
ҳужжатга асосан суғурта қилинган ҳисобланади ҳамда у юк 
ташиш бўйича гувоҳлик берувчи ҳужжат вазифасини ҳам 
ўтайди.

---

204