Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Жисмоний эскириш
– 
меҳнат воситаларининг фойда
-
ланиш ва табиат кучлари таъсири остида моддий жиҳатдан 
емирилиши. Меҳнат воситаларининг маънавий эскириши 
уларнинг тўлиқ жисмоний эскиришдан олдинроқ, ишлаб 
чиқариш кўрсаткичлари юқорироқ ва тежамкор бўлган ма
-
шина ва қурилмалар пайдо бўлиши туфайли юз бериши мум
-
кин.
Жойлаштириш – табиий ва иқтисодий шароитларни 
эътиборга олган ҳолда қишлоқ хўжалик субъектларида у ёки 
бу маҳсулотларни ишлаб чиқариш.
Жонланиш – иқтисодий циклнинг ишлаб чиқаришнинг 
барқарор кенгайиб боришига ўтишини тавсифловчи фазаси.
Жорий конъюнктура – муайян даврда товарлар
-
га бўлган талаб ва таклифнинг таркиби, динамикасини
шакллантирувчи иқтисодий шароит ва омиллар мажмуи. 
Жорий конъюнктура айни даврдаги миллий ва жаҳон 
иқтисодиётининг у ёки бу омилларидан таркиб топган 
вақтинчалик вазиятни ифодалайди.
З
Заёмлар – қайтариб бериш шарти билан маълум муҳлат 
(муддат)га пул воситаларини жисмоний ва юридик шахс ва 
давлатлар томонидан олиниши. Заёмлар фоизсиз, имтиёз
-
ли ва тижорат шартида бериладиган ҳамда ички ва ташқи
бўлишлари мумкин.
Заколат (бўнак, бай пули) – шартнома тузиш вақтида 
бир томоннинг иккинчи томонга берадиган пули ёки 
қимматбаҳо буюм. Заколат беришдан мақсад тузилган шарт-
номага ишончни янада мустаҳкамлаш ва шартнома мажбу
-
риятларини бажаришни таъминлашдан иборатдир. Заколат 
(бай пули) берган шахс шартнома мажбуриятларини бажар
-
маса, берган пулини қайтариб олиш ҳуқуқига эга бўлмайди. 
Республикамиз қонунчилиги Заколат (бўнак пули) бериш ва 

---

133
олиш бўйича баъзи бир қўшимча шартларни ҳам кўзда тута
-
ди. Масалан, шартнома мажбуриятлари бажарилмаса, Зако
-
лат (бай пули) ни икки баравар ошириб тўлаш; Заколат (бай 
пули)дан ташқари етказилган зарарни қоплаш ва ҳ.к. кўзда 
тутилади.
Зарарлар – корхона ёки хўжалик фаолиятида ишлаб 
чиқариш харажатларининг даромаддан ошиб кетган қисми. 
Зарар режада кўрсатилмайди. Зарар билан ишлайдиган кор
-
хоналарга молия ва банк органлари томонидан чоралар кўри
-
лади. Назорат кучайтирилади.