Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ҳ. П. Абулқосимов, М.Ҳ. Абулқосимов иқтисодиёт қисқача изоҳли луғат «noshirlik yog‘dusi»

Харажатларни тежашдаги етакчилик стратегияси 
– бозордаги рақобат курашида энг паст баҳолар ҳисобига 
ютуққа эришишдир.
Харид қилиш, сотиб олиш (қарши, жавоб 
тариқасидаги, муқобил) – экспорт қилувчиларнинг шартла
-
рига кўра импортчи мамлакатда сотиш учун харид қилинган 
товарлар. Сотиб олинаётган (импорт) товарлар харажатини 
қоплашда валюта маблағлари етишмай қол ган пайтда томон
-
лар, кўпинча қарши харид қилишга мурожаат қилишади.
Харид қилиш, сотиб олиш – айрим буюртмаларни ба
-
жариш ёки мамлакат ичкарисидаги бозорда сотиш мақсадида 
маҳсулот сотиб олиш.
Харид қобилияти паритети назарияси – валюта кур
-
си икки мамлакат пул бирликларининг нисбий қиймати 
билан аниқланади, у муомаладаги пул миқдорига боғлиқ. 
Мазкур нисбат муайян товарлар ва хизматлар тўпламига
нисбатан харид қобилиятини аниқлаш учун ўрнатилади. Ха
-

---

382
рид қобилиятининг паритети назарияси швед иқтисодчиси 
Густав Кассель томонидан ишлаб чиқилган. Унга мувофиқ 
валюталар курсининг табиий баҳоси харид қобилияти па
-
ритетига мосдир. Харид қобилиятининг паритети модели
-
нинг амал қилиши фақат товар ва пулларнинг эркин ҳаракат 
қилиши шароитларидагина имконияти борлиги ҳисобга оли
-
надиган бўлса, амалиётда валюта курслари паритетдан жид
-
дий оғиши мумкин. Масалан, бож тўловлари, экспорт ва им
-
порт чекловлари, транспорт чиқимлари қанчалик юқори бўл
-
са, валюталарнинг номинал курси билан уларнинг паритети 
миқдори ўртасидаги фарқ шунчалик катта бўлади. Бунда 
биржада у ёки бу валютага талаб, яна бошқа кўпгина омил
-
лар ҳам ҳисобга олиниши керак бўлади.
Харидорлар – товар ва хизматларни сотиб олувчи 
истеъмолчилар, шунингдек, меҳнат, капитал, хом ашё харид 
қилиб, улар ёрдамида товарлар ишлаб чиқарувчи ва хизмат
-
лар кўрсатувчи фирмалар.
Хежирлаш – валюта курси ўзгарганда юз берадиган 
салбий оқибатларни тугатишда қўлланиладиган услубларни 
ифодалаш учун банк, биржа ва тижорат фаолиятида кўп иш
-
латиладиган термин.