Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети “ИҚтисодиёт назарияси” кафедраси

Миллий ҳисоблар асосий категориялари бўйича операциялар ДМС тармоқлари билан боғланиб кетиши мумкин. Марказий ҳукуматнинг ДМС методи бўйича истеъмоли ойлик иш ҳақи ва давлат харажатлари учун тўловларини айирамиз.
б) Давлат молия статистикаси. Қизиқарли маълумотлар¹¹
Т ўлов баланси. Давлат бошқарув органлари томонидан ва чет мамлакатлар билан олиб борилган операциялар ҳам ДМС ҳам тўлов балансида ўз аксини топади. Фақат фарқлар кенглигини жалб этиш ва ҳисоб принципини ҳисобга олмаганда, берилган операциялар иккала тизилмада ҳам бир хил намоён бўлади.
Жалб этиш кенглигига келсак, бу ерда фарқлар минимал. Биринчидан, тўлов баланс ҳисобига давлат бошқаруви даражалари фарқланмайди, иккинчидан, тўлов балансида ташқи операциялар билан миллий бирлашмалар ўртасида чегараланиш йўқ.
Тўлов баланси маълумотлар ҳисоби устига қўйиб ҳисоблаш усули орқали олиб борилади. ДМСда эса касса усулидан фойдаланилади. Яъни тўловлар асосида. Шундай қилиб ДМСда фақат тўловлар оқими, тўлов балансида эса ресурслар, тўловлар, мажбуриятлар акс этади.


7.3. Пул-кредит обзорининг бошқа макроиқтисодий ҳисоблар билан
ўзаро алоқаси

П ул-кредит обзори тўлов баланси билан ҳисобот маъносида боғлиқ, чет эл активлари ва пасивлари суммасининг ўзгариши орқали ва ДМС – давлат бошқарув органларининг банк тизимига соф қарзи орқали.

Бироқ пул-кредит обзори (тизими) билан миллий даромад ва маҳсулот ўртасидаги боғлиқлик ўртача ҳисобланади: иқтисодиётда ликвидлик заҳирасининг ўзгариши мамлакат иқтисодиётида ишлаб чиқариш ва даромадлар ҳажмининг ўзгаришига олиб келади. Миллий даромад ва харажатларнинг ўзгариши эса импорт талаби ва экспорт таклифига таъсир қилади. Бу эса ўз навбатида соф ташқи активлар суммасининг ўзгаришига ва ниҳоят, пул массасига иккиламчи таъсир кўрсатиши мумкин.
Таянч сўз ва иборалар

Пул кредит секторининг таркиби. Пул воситаларининг оқими. Таҳлилий ҳисобот. Молиявий ташкилотлар. Давлатнинг тўлов воситаларини яратувчи молиявий муассасалар. Пул яратмайдиган молиявий муассасалар. Пул-кредит назорат қилувчи ва пул депозит банклари. Заҳира пуллари. Хорижий валюта заҳиралари таҳлили. Пул массаси, давлат секторининг иқтисодий таҳлили. Шахсий сектор. Пул депозит банки. Пул кредит масаласи. Молиявий агрегатлар. Пул массаси миқдори таҳлили. Пул-кредит пассивларини текшириш. Активлар. Умумий ташқи сальдо. Реал оқимлар. Молиявий оқимлар. Банк тизими активлари. Хорижий валюта депозитлари. Пул агрегатлари таҳлили.