Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети “ИҚтисодиёт назарияси” кафедраси

6-мавзу. Бюджет-солиқ секторининг макроиқтисодий таҳлили


Топшириқлар
1-масала
А ва Б мамлакатларнинг иқтисодиёти қуйидаги маълумотлар билан ёритиб берилган:

Кўрсаткичлар	А мамлакат	Б мамлакат
1.Молиявий йил бошида давлат қарзи қиймати ( млн. дол.да)	2000	2000
2. Молиявий йил давомидаги номинал давлат харажатлари(млн.дол.да)	200	200
3. Нарх даражаси (йил бошида)	1,0	1,0
4. Инфляциянинг йиллик суръати	0,0	0,1
5. Давлат қарзи бўйича номинал фоиз ставкаси	0,03	0,13
6. Давлат бюджетига номинал солиқ тушумлари (млн.дол.да)	260	260

Ҳисобланг:
а) Мамлакатда давлат қарзларига хизмат кўрсатиш бўйича фоиз тўловларининг номинал миқдори қандай?
б) Ҳар бир мамлакатда бюджет дефицитининг расмий баҳоси қандай?
c) Ҳар қайси мамлакатда давлат қарзининг номинал ва реал қиймати қандай (йил охирида)?


2-масала
Ресурслар тўлиқ банд бўлган иқтисодиётда ҳукумат давлат харажатларини 15 млрд. сўмга оширишга қарор қилди. Даромадларнинг мувозанатли даражаси 500 млрд. сўм, истеъмолга чегаравий мойиллик 0,75, давлат бюджетига соф солиқ тушумлари автоном, яъни даромадлар даражасига боғлиқ eмас. Ортиқча ялпи таклифни юзага келтирмаслик ва баҳолар даражасининг барқарорлигини сақлаб туриш учун бюджетга солиқ тушумларини қанчага кўпайтириш лозим?


3-масала
Реал даромаднинг даражаси Y = 4000, истеьмолга бўлган меьёрий мойиллик МPC = 0,8, потенциал даромад Y* = 4200. Мамлакат иқтисодиёти тўла бандлик шароитидаги даромадга eришиши учун ҳукумат солиқ тушумларини қаншага ўзгартириши керак.


4-масала
2000 йилда ЯИМ – 2300, хусусий инвестициялар – 200 ни ташкил eтган. 2001 йилда бу кўрсаткичлар мувофиқ тарзда 2550 ва 250 ташкил eтди. Автоном солиқлар 120, давлат харажатлари – 100 га тенг. Иқтисодиётда ҳақиқий ишсизлик табиий ишсизлик даражасидан 2% юқори, ЯИМнинг даврий ишсизликка таъсирчанлик коеффициенти 3 га тенг. Автоном харажатлар, мувозанатли ва потенциал ЯИМ, инфляцион (рецессион) фарқ, шунингдек фарқни бартараф eтиш учун давлат харажатларини қанчалик ўзгартириш кераклигини аниқланг.