Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети “ИҚтисодиёт назарияси” кафедраси

4. Харажатларга кўра самарадорликни баҳолаш усули.
Амалиётда пул тушумларини таъминламайдиган лойиҳаларни баҳолашга дуч келишимиз мумкин. Масалан, хизмат биносини ёритиш учун кундузги ёритиш лампаларидан ёки бошқа турдаги ёритиш воситаларидан бирини танлаш вазифаси турганда шундай ҳолат юзага келади. Бунда фирма маълум бир вақт давомида кам харажат талаб етадиган ёритиш Лойиҳасини танлайди.
Агар биз турли хизмат даврларига эга лойиҳаларга дуч келсак, ҳамда баҳоланаётган фаолиятни давом еттириш учун қайта молиялаш кўзда тутилса, юқорида кўриб чиқилган еквивалент аннуитетни аниқлаш усулидан фойдаланилади. Бунда еквивалент аннуитет – ЕАС-йиллик еквивалент харажатлар деб аталади.


5. Ускуналарни таъмирлаш ёки алмаштириш ҳақидаги қарорларни асослаш.
Бир-бирини сиқиб чиқарадиган инвестиция лойиҳаларидан бирини танлашдаги муҳим ҳолат, мавжуд асбоб-ускунани ремонт қилиш керакми ёки уни янгилаш керакми дэган саволга жавоб топишдир. Агар фирма асбоб-ускуналарни ремонт қилса бу янги сотиб олишдан кўра кам пул чиқимини таъминлайди, лекин шуни унутмаслик керакки, ески асбоб-ускуналарнинг яроқлилик муддати янгилариникидан кам бўлади. Бундай ҳолда авваламбор ремонт қилишга мўлжалланган асбоб-ускуналар қанақа харажатларни талаб қилишини аниқлаб олиш керак. Бу харажатларга ремонт сарфлари билан бирга ески ускуналарни сотишдан келиши мумкин бўлган бой берилган фойда, яъни ликвидация қиймати хам киритилади. Таҳлилни еквивалент аннуитет ёки йиллик еквивалент харажатларни таққослаш асосида олиб бориш мумкин.


7-мавзу. Техник таҳлил
1. Лойиҳаларни техник таҳлил қилишнинг вазифалари ва таркиби
Техник таҳлил асосий техник - иқтисодий кўрсаткичлар ёрдамида амалга оширилади. Жумладан ишлаб чиқариш харажатлари,маҳсулотни сифати, маҳаллий хом ашёда маҳсулот чиқариш, янгидан ишлаб чиқрилган маҳсулот ва унинг експорт салоҳияти каби саволлар ва кўрсаткичлар ўрганилади.
Техник таҳлилга қуйидагиларни кўриб чиқиш ва белгилаш киради:

• 
  Техник ва технологик жиҳатдан муқобил вариантлар.
  
• 
  Лойиҳани жойлаштириш ўрни бўйича муқобил вариантлар.
  
• 
  Лойиҳа ҳажми.
  
• 
  Лойиҳани амалга ошириш муддатлари.
  
• 
  Хом ашё, ишчи кучи ва бошқа ресурслардан фойдаланиш имкониятлари ва уларнинг етарлилигини.
  
• 
  Лойиҳа маҳсулоти учун бозор сиғими (ҳажми).
  
• 
  Кўзда тутилмаган омилларни ҳисобга олган ҳолда лойиҳа харажатлари.