Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги самарқанд давлат

Йиғма темирбетон ораёпмали бинонинг конструктив ечимини танлаш

Лойиҳаланадиган бино – тўғри тўртбурчак синчли бўлиб, ўқлар орасида ўлчами 18х72 м. ҚМҚ 2.01.07-96 [1,2]нинг 3.1 жадвалига кўра, бино антисейсмик чок билан икки бўлмаларга ажратилган. Бўлмалар узунлиги 18х36 м.
Бино синч-панелли қилиб лойиҳаланган. Синчнинг асосий элементлари

• 
  кўндаланг биринчи қавати мунтазам ва иккинчи қавати йириклаштирилган рамадан ҳамда уларни ўзаро боғловчи бўйлама элементлардан иборат. Бино биринчи қавати мунтазам рамасининг устун тўри 6х6 м га, иккинчи қавати йириклаштирилган устун тўри 18х6 мга тенг. Рама йиғма темирбетон устунлар, ригеллар, стропил конструкцияси (тўсини) ва фахверка устунлардан ташкил топган. Четки ва ўрта бўйлама қатор устунининг қадами 6 м, фахверка устунининг қадами – 6 м. Четки устун ўлчамлари 400х600 мм, ўрта устунлари 400х600 мм, фахверка устунлари 400х400 мм, ригел – тавр кўринишли кесим баландлиги 800 мм.
  

Қаватлар ораёпмаси учун баландлиги 300 мм ли, эни 1500 ёки 3000 мм ли қовурғали плиталар қўлланилади. Устун чизиғи бўйлаб ётқизиладиган плиталар боғланиш-тиргаклар (связями-распорками) сифатида хизмат қилиб, монтаж пайтида синчнинг устуворлигини таъминлайди. Ушбу бинода ораёпма плитаси тавр кесимли тўсин токчасига таянади.
Бинонинг умумий баландлиги – 12,6 м. Биринчи қаватнинг баландлиги (пол сатҳидан пол сатҳигача) – 4,8 м, иккинчи қаватнинг баландлиги (пол сатҳидан том юк кўтарувчи конструкция остигача) – 6,0 м.
Ишлаб чиқариш биносининг тўсиғи сифатида йиғма осма панеллар қабул қилинган. Осма панеллар узунлиги 6 м. Панеллар баландлиги 1,2 ва 1,8 м. Баландлик бўйича биринчи панелни жойлаштириш ва маҳкамлашда бино полининг сатҳи билан тенглаштирилади. Монтаж шартига кўра, панелнинг юқори қатори хона баландлиги чегарасида – фермадан 0,6 м пастда, панелнинг юқори қатори ферма баландлиги чегарасида жойлаштирилади. Ташқи девор панеллари горизонтал ҳолда синч устунига ўрнатилади. Панеллар устунларга устун қўйилма деталларга болтлар билан маҳкамланади. Маҳкамланишнинг бундай усули синчни ҳарорат деформацияси туфайли деворларда кучланишлар вужудга келмайди.
Бинонинг томи – кичик қияликли, ички тарновли, бино периметри бўйича парапет ўрнатилган.
Бинонинг ёритиш – ишчи жойларнинг самарали ёритилиши ва табиий шамоллатилишини таъминлаш учун бино ён томонларида тасмасимон
деразалар кўзда тутилган. Биринчи қаватда қабул қилинган дераза баландлиги – 2,1 м, иккинчи қаватда – 4,5 м. Бинога кириш ва чиқиш дарвозалари (3,3х5,0 м) бино қисқа томонида лойиҳаланган (1 ва 3-расм).
Икки қаватли номунтазам рамали ишлаб чиқариш биносининг ҳисобий схемаси 2-расмда келтирилган бўлиб, рама таянчлари бикир маҳкамланган. Том ёпма тўсинининг таяниши – шарнирли. Юклар рама тугунларига тўпланган деб қаралади.

1.