|
4.Sanoat korxonalarida ekologik boshqaruv tizimini tuzilishi.
Reja;
1.Экологик хавфсизликни таъминлашнинг устивор йўналишлари
2.Ўзбекистон республикасининг экология соҳасида олиб бораётган сиёсати
3.Корхонада экологик менежмент тизимининг тузилиши
Экологик муаммоларни ҳал этишга қаратилган ҳар қандай лойиҳа ва дастурларни мақсадга мувофиқ тадбиқ этиш учун корхоналарда экологик бошқарув тизимининг мукаммаллаштириш талаб этилади. Илмий техник адабиётларда экологик бошқарув тушунчасини экологик менеджмент тушунчаси билан алмаштириб ҳам юритилади. Лекин бу тушунчалар орасида субъектив фарқ бор:
Экологик бошқарув табиатни муҳофаза қилиш бўйича қонуний талаб ва мажбуриятларга роия қилишга ва турли мақсад, лойиҳа, дастурлар ишлаб чиқиш, уларни тадбиқ қилишга қаратилган давлат органлари ва иқтисодиёт субъектларининг фаолиятидир.
Экологик менеджмент эса иқтисодиёт субъектларини ўзларининг мақсад, лойиҳа, дастурлар ишлаб чиқиш, амалга оширишда экосамарадорлик ва адолат асосида йўналтирилган ташаббускорлик ва нажижа берадиган фаолиятидир.
Экологик менежмент тизимлари ҳамма ривожланган давлатларда, шу жумладан Ўзбекистонда ҳам кенг қўлланилмоқда. Шунинг учун келажакдаги кадрлар бу тушунчалар, яъни саноат тармоқларида экологик бошқарув тизими ва амалиёти бўйича билим билан таниш бўлиши керак.
Atrof-muhitni boshqarish tizimlari barcha rivojlangan mamlakatlarda, shu jumladan Rossiyada joriy etilmoqda. O'zbekiston hali bunga tayyor emas. Shunday bo'lsa-da, siz kelajakda mutaxassislar korxona atrof-muhitni muhofaza qilish asosiy yo'nalishlari va boshqarish tamoyillari bilan tanish bo'lishi kerak, deb.
Atrof-muhitni boshqarish tizimlari atrof-muhitga salbiy ta'sirlarning uch darajadagi kamayishini ta'minlaydi:
1. Tashkiliy-korporatsiyalarning ekologik "xatti-harakatlarini" yaxshilash orqali.
2. Milliy– milliy me'yoriy baza va davlat ekologik siyosatining tarkibiy qismiga muhim qo'shimcha yaratish orqali.
3. Xalqaro-xalqaro savdo sharoitlarini yaxshilash orqali.
Tizimga kiritilgan hujjatlar shartli ravishda uchta asosiy guruhga bo'linishi mumkin:
* atrof-muhitni boshqarish tizimlarini (EMM) yaratish va ulardan foydalanish tamoyillari);
* atrof-muhitni nazorat qilish va baholash vositalari;
* mahsulotlarga yo'naltirilgan standartlar.
Sovet Ittifoqi mamlakatlari, xususan, Rossiya adabiyotida ekologik boshqaruv tushunchasi ekologik boshqaruv tushunchasi bilan almashtiriladi. Biroq, farqlarni o'z ichiga olgan quyidagi ta'riflar berilgan:
Ekologik boshqaruv-tabiatni muhofaza qilish qonunchiligining majburiy talablariga rioya etishga, shuningdek, tegishli maqsadlar, loyihalar va dasturlarni ishlab chiqish va amalga oshirishga qaratilgan davlat organlari va xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning faoliyati.
Ekologik menejment-bu ekosamaradorlik va ekosamaradorlik tamoyillari asosida ishlab chiqilgan o'z ekologik maqsadlariga, loyihalariga va dasturlariga erishishga qaratilgan xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning tashabbuskor va samarali faoliyati.
Asosiy hujjat-ISO 14001 standarti atrof-muhitni boshqarish tizimiga talablarni belgilaydi, bu esa har qanday korxona o'z mamlakatining atrof-muhit qonunchiligi talablariga muvofiq ekologik siyosat va maqsadlarni shakllantirishga imkon beradi. Standartda asosiy atamalar va ta'riflar, shuningdek, atrof-muhit siyosati, rejalashtirish, maqsad va vazifalar, atrof-muhitni boshqarish dasturlari va tizimlari bo'yicha tavsiyalar keltirilgan. Ushbu tavsiyalarga muvofiq har qanday korxona atrof-muhitni boshqarish tizimini yaratishi, atrof-muhitni boshqarish funktsiyalarini ishlab chiqishi va atrof-muhitni boshqarish tizimining standart talablariga muvofiqligini tasdiqlashi mumkin. Ushbu tizimning asoslarini tushuntirish va ushbu kursning maqsadi.
2.1. Atrof-muhitni boshqarish funktsiyalari
Atrof-muhitni boshqarishning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
* Atrof-muhit siyosati va majburiyatlarini asoslash
* Ekologik faoliyatni rejalashtirish
* Ichki va tashqi ekologik faoliyatni tashkil etish
* Inson resurslarini boshqarish
* Atrof-muhitga ta'sirni boshqarish va resurslardan foydalanish
* Ichki atrof-muhitni monitoring qilish va atrof-muhitni nazorat qilish
* Ekologik faoliyat natijalarini tahlil qilish va baholash
* Ekologik boshqaruv va ekologik menejment tizimini qayta ko'rib chiqish va takomillashtirish.
Korxona ekologik boshqaruv tizimi shakl ko'rsatilgan.1
Sanoat korxonasida ekologik boshqaruv tizimi
14 001 standarti talablariga muvofiq korxona atrof-muhitni boshqarish tizimini yaratishga harakat qilaylik.
Atrof-muhit siyosati-atrof-muhit maqsadlari va vazifalarini hal etishga qaratilgan korxona faoliyatining ekologik jihatlari bilan bog'liq ommaviy e'lon qilingan tamoyillar va majburiyatlar.
Turli korxonalarning ekologik siyosatini tahlil qilish ng kompaniyalari uchun eng ko'p e'lon qilingan printsiplar va majburiyatlarni aniqladi:
* os 88 ta'sirini kamaytirish %
* 80 manfaatdor tomonlar bilan hamkorlik %
* "ekologik shaffoflik" 80 %
* 72 amaldagi atrof-muhit qonunchiligiga muvofiqligi %
* 64 ekologik faoliyatida barcha xodimlarning ishtiroki%
* iqtisodiy samaradorlik 68%
* 56 tabiiy resurslardan oqilona foydalanish%
* OS 44 salbiy ta'sirining oldini olish%
* xodimlar va aholi salomatligi va xavfsizligini ta'minlash 44%
* 36 ekologik faoliyatning barcha sohalarida izchil takomillashtirish%
* tashabbuskor ekologik faoliyatni kengaytirish 52%
* 28 ekologik faoliyatning madaniy ahamiyatini tushunish%
* 52 ekologik xatarlarni boshqarish%
* 4 ekologik etakchilikka intilish%
Do'stlaringiz bilan baham: |
