Олий ва ўрта махсус таълим


Рентабеллик ва уни ошириш йўллари



Download 457,32 Kb.
bet87/101
Sana16.06.2022
Hajmi457,32 Kb.
#678077
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   101
Bog'liq
Sanoat iqtisodiyoti. Abdurahim Ortiqov. Darslik 2009. (1)

Рентабеллик ва уни ошириш йўллари


Саноат корхоналарининг мухим молиявий кўрсаткичларидан бири рентабелликдир. Ишлаб чиқариш рентабаллиги корхона (фирма) иши самарадорлигини умумлаштирувчи кўрсаткичлардан биридир. У корхонанинг даромад олиш даражисини ифодалайди.
Рентабаллик назариясида унинг бир қанча турлари мавжуд бўлиб, уларга жумласига қуйидагилар киради:

  • сотиш рентабаллиги;

  • асосий фаолият рентабеллиги;

  • хусусий капитал рентабеллиги;

  • асосий капитал (фондлар) рентабаллиги;

  • перманент капитал рентабаллиги;

  • айланма капитал рентабеллиги;

  • қарзга олинган капитал рентабаллиги;

  • реал асосий капитал рентабеллиги;

  • инвестирлашган капитал самарадорлиги.

  1. Сотиш рентабеллиги деганда, ҳар бир сотилган махсулот суммасига канча харажат килинганлик даражаси тушунилади. Демак, бу кўрсаткич сотилган маҳсулот қиймати билан ана шу маҳсулотни ишлаб чиқаришга сарфланган харажатларни таққослаш асосида юзага келади. Бундай коэффициент баҳолаш сиёсатидаги ўзгаришларни ва сотилган маҳсулот таннархини назорат қилиш бўйича корхонанинг қобилиятини тавсифлайди.

Сотиш рентабеллигини қуйидаги формула орқали ифодалаш мумкин:
Р Сотилганмахсулоттаннархи
с Хакикийсотилганмахсулот



  1. Асосий фаолият рентабеллиги — бу, ишлаб чиқаришнинг фойдалилиги, натижалилигидир. Бу кўрсаткич ишлаб чикариш самарадорлигини тавсифлайди ва куйидагича ифодаланади:

Ра Махсулотсотишданолинганфойда Махсулотниишлабчикаришхаражатлари
ишлабчикариштаннархи



  1. Хусусий капиталнинг рентабеллиги — бу, корхона (фирма), тармоқ хусусий капиталининг фойдалилиги ва натижалилиги. У қуйидаги формула ёрдамида аниқланади:

Рхк
Соффойда Хусусийхаражатларнингуртачакиймати

Бундай коэффициент хусусий капиталдан фойдаланиш даражасини, яъни корхона томонидан хусусий капиталнинг ўртача қийматига қанча соф фойда олинганлигини кўрсатади.

  1. Асосий капитал (фондлар) рентабеллиги — бу, асосий фондлар ва бошқа оборотдан ташқари активларнинг фойдалилиги. У куйидагича аникланади:

Рак
Соффойда Купмуддатлиактивларнингкиймати

  1. Перманент капитал рентабеллиги — бу, перманент капиталнинг фойдалилиги, натижалилигидир. У куйидаги формула ёрдамида аниқланади:

Рп Соффойда
Перманенткапиталнингуртачакиймати

  1. Айланма капиталнинг рентабеллиги — бу, айланма капиталнинг фойдалилиги, натижалилиги. У ҳар бир сўмли айланма капиталдан канча фойда олиш мумкинлигини кўрсатади. Уни куйидаги формула асосида аниклаш мумкин:

Ра Соффойда
Айланмакапиталнингуртачакиймати



7. Қарзга олинган

капиталнинг

рентабеллиги



бу, қарзга

олинган капиталнинг

фойдалилиги,

унумлилиги.

У

куйидагича

аникланади:















Рк Соффойда
Карзгаолинганкапиталнингуртачакиймати

Бу коэффициент ҳар бир сўмли қарзга олинган капитал канча фойда келтирганлигини ифодалайди.



  1. Реал асосий капиталнинг рентабеллиги унинг фойдалилигини ифодалайди ва хар бир сўмли реал асосий капитал канча

сум фойда келтирганлигини курсатади. У қуйидаги формула асосида аникланади:

Ррк
Соффойда Реаласосийкапитал

  1. Инвестирланган капитал рентабеллиги — бу, инвестиция маблағларининг натижалилиги, фойдалилиги. Бу кўрсаткич инвестиция туфайли олинган маблағларнинг қанчачик самара беришини ифодалайди ва қуйидаги формула орқали аникланади:

Рик

Рентабеллик даражаси кўрсаткичининг юқори бўлиши корхона (фирма) ихтиёридаги асосий ва айланма фондлардан оқилона фойдаланилаётганини ва корхона (фирма)нинг маълум миқкорда фойда (даромад) олаётганлигини курсатади.


Рентабеллик даражасини кўтариш учун саноатнинг барча тармоклари ва корхоналари сотилган маҳсулот ҳажмини оширишга, уни ишлаб чикариш учун сарфланаётган харажатларни камайтиришга, ишлаб чиқарилган махсулот сифатини оширишга каратилган тадбирларни амалга оширишлари зарур.

Download 457,32 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   101




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish