Олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни

3. 
“Морфологик 
қути” 
услуби
– 
услубнинг 
моҳияти 
такомиллаштирилаѐтган объект курилмасидан (унинг морфологиясидан) 
келиб чиқадиган барча мумкин бўлган вариантларни тадқиқ қилишда. 
Шунинг учун у бир мунча ғалати бўлган 
“морфологик қути” услуби
номини олган. 
Услубни тадбиқ қилиш уч босқичда амалга оширилади: 
Биринчиси – объектни муҳим функционал боғларга бўлиб ташлаш. 
Иккинчиси – барча боғларни мустақил равишда кўриб чиқиш ва улар 
учун барча мумкин бўлган ечимларни танлаб олиш. 
Учинчиси – якуний жадвални тузиш (морфологик қути). 
Ҳар бир функционал боғ учун алоҳида графа ажратилиб, у ерда унинг 
барча эҳтимолий ечимлари санаб ўтилади. Бу графалар морфологик қутининг 
ўқи ҳисобланади. Агар ўқлар учта бўлса, у ҳолда биз одатий бўлган уч 
ўлчамли қутини оламиз. Унда тизим яратишнинг барча вариантлари 
берилади. Натижада вариантларни бир-бири билан таққослаб ичидан тўғри 
келадиганини танлаб олиш қолади. 
Бунда муаммони ҳал этиш услуби сифатида экспериментнинг 
имкониятларини ва чекланишларини кўриб чиқиш мақсадли бўлади. 
Табиий фанлар соҳасида олимларнинг вазифаси табиатни ўрганишда. 
Олимлар томонидан билим ва касбга оид услублардан фойдаланиш орқали 
ушбу вазифани бажариш мумкин. 
Масалан, физик ўзининг кузатиш ва ўлчаш бўйича махсус малакасини 
қўллаб, сабаб ва оқибат алоқаларини тадқиқ қилади. Фараз қилайлик, муайян 
вазиятда сабаб ва оқибат ўртасидаги муносабатни осонлик билан аниқлаб 
бўлмайди. Бундай ҳолатда 
экспериментатор
ҳодисанинг ишлаб турган 
модели тузилмасини эксперимент қилишга келади. Бунда унинг ўзи 
кузатувчи ролини ўйнайди. У эксперимент учун зарур бўлган шароитни 
бажаради. Қайта ишлаш мосламаларидан фойдаланиб, қайта ишлаш 
синхронлигини қўлловчи воситадан ва натижаларни ѐзиб бориш учун 
мосламадан фойдаланиб айрим киришларни беришни таъминлайди. 
Натижани кўриб чиқиш вақтида экспериментатор ўрганилаѐтган жараѐнда 
нима содир бўлганини аниқлайди ва ўзининг жисмоний оламни тушуниши 
билан боғлайди. 
Экспериментатор ўз ишини салбий ѐки ижобий чиқганлигидан келиб 
чиқиб