Олий таълим муассасаларининг ўзбек тили ва адабиёти бакалавриат йўналиши таълим дастурида талабаларга миллий қадриятларимиздан бўлган ўзбек шевалари тўғрисида илмий-амалий билимларни бериш кўзда тутилган

тэйърмɔн
// 
дэйърмɔ
// ад. орф. тегирмон; қиёс қилинг: қирғ. тегирмен, 
ойр. теермен, тат. тегермəн, нўғ. термен, туркм. дегирмен, қоз. диирман, 
озарб. дəjирман, чув. арман.
търнɔ: 
// ад. орф. тирноқ; қиёс қилинг: қад. турк. tirnaq, ДЛТ. тiрнақ, 
тув. дыргак (тирноқ, тароқ), хак. тыргах, ёқут. тынырах, туркм. дырнак, тат. 
тырнак, бошқ. тырнақ, қоз. тырнақ, қирғ. тырмақ, тырнақ, уйғ. тимақ, тоф. 
dыаaq, озарб. дырнаг (тирноқ, туёқ), чув. черне, чулм. тырғақ..
турпақ
//
турпɔғ
// ад. орф. тупроқ; қиёс қилинг: ДЛТ. тубрақ, уйғ. 
топрақ, туркм. топрақ, қирғ. топурақ, қоз. топырақ, ққалп. тəпырақ, нўғ. 
топырақ, тат. туфрак, бошқ. тупрақ, озарб. торпаг, тув. товурак, хак. тоб (ы) 
рак. сол. мўғул. товроғ..

---

80 
узуй 
//
жузук
// ад. орф. узук; қиёс қилинг: қад. турк. juzuk, туркм. 
йузук, гаг. йузук, уйғ. 

з

к, озарб. 

з

к, тат. йезек, бошқ. йө зө к, олт. 
двустук, чулм. j

з

к, j

ст

к, тув. густук, хак. густук, қоз. жузук, ққалп жузик, 
қирғ. жуздук, нўғ. йузик, қум. йузюк, қорач. жузук, ёқут, дэро (халқа), чув. 
сере (халқа), кусла, сере (узук).
енгəш
(-мɔг) //
 ънкəй
(-мɔғ) // ад. орф. энгаш (-моқ) ; қиёс қилинг: қум. 
енкей-, қирғ. енкей-, қоз. енкей-, нўғ. еңгей-, бошқ. инкей-, тат. инкей-.
қɔпқəғ // қəпқəғ 
// 
қаҳмақ 
// ад. орф. қопқоқ; қиёс қилинг: ДЛТ. 
кавсак, қапғақ, уйғ. қапқақ, қирғ. қапқақ, озарб. гапаг, туркм. гапак, тат. 
қапқач, бошқ. капкас, ёқут. хаппах, чув. хупе.
Ўзбек тили ва ўзбек шеваларидаги умумтуркий сўзлар даврлар ўтиши 
билан маълум ўзгаришларга учради. Ҳар бир туркий тил ўзининг 
ривожланиш жараёнида янги сўзлар ҳисобига бойиб борди. Айрим сўзлар 
истеъмолдан чиққан бўлса, тилда қолган сўзлар асрлар давомида туркий 
тилларда янги сўзлар ясаш учун асос бўлди ва тил лексикасини бойитишга 
олиб келди.