Олий таълим йўналишлари ва мутахассисликларининг давлат таълим стандартлари асосида фанлар бўйича ўқув дастурларини ишлаб чиқиш ва татбиқ этиш Тартибига

Fanning o’quv rejadagi boshqa fanlar bilan o’zaro bog’liqligi, uslubiy jihatidan uzviyligi va ketma-ketligi

Fanni o’rganish “Oliy matematika asoslari”, “Chizma geometriya va muxandislik grafikasi”, “Materiallarni kesib ishlash, kesuvchi asboblar va stanoklar”, “Mashinasozlik texnolgiyasi asoslari”, “Metall qirqish dastgohlari” kabi fanlardan egallagan bilimlarga asoslanadi.

“Mexanizatsiyalashtirish, avtomatlashtirish va robototexnika asoslari”

fanidan mashg’ulotlarning mavzular

№	Ma’ruza mavzulari 7-semestr	soat
1	Kirish; mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirishning qisqacha tarixi.	2
2	Mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish to’g’risida umumiy ma’lumotlar.	2
3	Avtomatik tizimlar tavsiflar	2
4	Datchiklar va ularning tasnifi.	2
5	Rele va ularning turlari	2
6	Ijrochi elementlar	2
7	Manipulyator sistemalari	2
8	Regulyatorlar	4
	Jami	18
	8-cemestr
9	Avtomatik nazorat qilish tizimlari	2
10	Metall kesish stanoklarini sonli dastur bilan boshqarish	2
11	Texnologik jixozlarni avtomatik boshqarish tizimlari	2
12	Avtomatik liniyalar	2
13	Moslashuvchan ishlab chiqarish tizimlari	2
14	Sanoat robotlari	4
15	Sanoat robotlari kinematikasi	4
	Jami	18
Jami		36

Amaliy mashg`ulotlar mavzulari

№	Amaliy mashg’ulotlarining mavzulari 7-semestr	Soat
1	Burchak tezlik datchigi-taxogeneratorning statik tavsifini tekshirish va o’zatish koeffitsientini aniqlash	2
2	Induktiv datchiklarning statik tavsifini tekshirish va uzatish koeffitsientini aniqlash.	2
3	Vaqt relelarining tavsifini tekshirish.	2
	Jami	6
	8-cemestr
4	Rezistorli datchiklarning statik tavsiflarini tekshirish va uzatish koeffitsientini aniqlash.	2
5	P’ezoelektrik datchiklarning statik tavsifini vaIV-10R o’lchash asbobi yordamida tebranma harakatini tekshirish.	2
6	Chiziqli navlardagi detal o’tuvchanligini tahlili.	2
7	Diskli bunkerli avtomatik yuklovchi va orientirlovchi qurilmaning (BYUQ) ish unumdorligini va orientatsiyalash ishonchligini aniqlash.	2
	Jami	8
	Jami	14

“Mexanizatsiyalashtirish, avtomatlashtirish va robototexnika asoslari”

fani bo’yicha laboratoriya mashg’uloti.

№	Mavzuning nomi	Jami soat
	7-semestr
1.	Datchiklar va ularning tasnifi.	2
2.	Rele va uning turlari.	2
3.	Ijrochi elementlar	2
4.	Stanoklarni donali zagotovkalar bilan ta’minlash qurilmalari	2
5.	Avtomatik nazorat qilish tizimlari	4
	8-cemestr
6.	Metall kesish stanoklarini sonli dastur bilan boshqarish	2
7.	Avtomatik liniyalar	2
8.	Sanoat robotlari	2
9.	Sanoat robotining kinematikasi	2
10.	Мослашувчан ишлаб чикариш тизимларини тахлил килиш	4
	Jami	24

2.4. Mustaqil ishlarning mavzulari mazmuni va ularga ajratilgan soatlar Mustaqil ta’lim tashkil etishning shakli va mazmuni.

“Mexanizatsiyalashtirish, avtomatlashtirish va robototexnika asoslari” bo’yicha talabaning mustaqil ta’limi shu fanni o’rganish jarayonining tarkibiy qismi bo’lib, uslubiy va axborot resurslari bilan to’la ta’minlangan.

Talabalar auditoriya mashgulotlarida ‘rofessor-o’qituvchilarning ma’ruzasini tinglaydilar, misol va masalalar yechadilar. Auditoriyadan tashkarida talaba darslarga tayyorlanadi, adabiyotlarni konspekt kiladi, uy vazifa sifatida berilgan misol va masalalarni yechadi. Bundan tashkari ayrim mavzularni kengrok o’rganish maqsadida kushimcha adabiyotlarni ukib referatlar tayyorlaydi xamda mavzu bo’yicha testlar yechadi. Mustaqil ta’lim natijalari reyting tizimi asosida baxolanadi.

Uyga vazifalarni bajarish, kushimcha darslik va adabiyotlardan yangi bilimlarni mustaqil o’rganish, kerakli mahlumotlarni izlash va ularni to’ish yullarini aniqlash, internet tarmokdaridan foydalanib mahlumotlar tu’lash va ilmiy izlanishlar olib borish, ilmiy tugarak doirasida yoki mustaqil ravishda ilmiy manbalardan foydalanib ilmiy makola va ma’ruzalar tayyorlash kabilar talabalarning darsda olgan bilimlarini chukurlashtiradi, ularning mustaqil fikrlash va ijodiy kobiliyatini rivojlantiradi. SHuning uchun xam mustaqil ta’limsiz o’quv faoliyati samarali bulishi mumkin emas.

Uy vazifalarini tekshirish va baxolash amaliy mashgulot olib boruvchi o’qituvchi tomonidan, konspektlarni va mavzuni o’zlashtirish darajasini

tekshirish va baxolash esa ma’ruza darslarini olib boruvchi o’qituvchi tomonidan xar darsda amalga oshiriladi.

“Mexanizatsiyalashtirish, avtomatlashtirish va robototexnika asoslari” fanidan mustaqil ish majmuasi fanning barcha mavzularini qamrab olgan va quyidagi 12 ta katta mavzu ko’rinishida shakllantirilgan.

Talabalar mustaqil ta’limining mazmuni va hajmi

№	Mustaqil ta’lim mavzulari	Berilgan topshiriqlar	Bajar. mudd.	Xajmi (soat)
7- semestr
1.	Davriy va uzluksiz ishlaydigan avtomatlashtirilgan trans’ort vositalari va ularning turlari.	Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish	1-2-3 -4xafta	8
2.	Robotlashtirilgan stanokli tizimlar. Robotlarning turlari, boshqarish tizimlari va mexanizmlari.	Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish	5-6-7 xafta	8
3.	Robotlashtirilgan stanokli tizimlar. Robotlarning turlari, boshqarish tizimlari va mexanizmlari.	Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish	7- 8-9 xafta	8
4.	Yig`ish jarayonlarini Mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish, avtomatlashtirilgan ish joyi.	Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish	9-10-11 xafta	8
5.	Yig`ish jarayonlarini Mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish, avtomatlashtirilgan ish joyi.	Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish	12-13-14xafta	8
Jami				40
8- semestr
6	Moslanuvchan avtomatlashtirilgan ishlab chiqarishdagi ishlab chiqarish jarayonini boshqarish tizimlari.	Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish	1-2-3 -4xafta	8
7	RDB qurilmasida o’qish dastur yurituvchilarining turlari.	Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish	5-6-7 xafta	8
8	Detallarni yig`ishga uzatishni avtomatlashtirish.	Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish	7- 8-9 xafta	8
9	Agregat stanoklaridan va raqamli dasturda boshqariladigan mahsuslashtirilgan stanoklardan tuzilgan avtomatik liniyalar.	Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish	9-10-11 xafta	8
10.	Metall qirqish dastgohlarining kesish jarayonlarini avtomatlashtirish.	Adabiyotlardan konspekt qilish. Individual topshiriqlarni bajarish	12-13-14xafta	8
Jami				40
7-8 semestr Jami				80

Dasturning informatsion uslubiy ta’minoti

Mazkur fanni o’qitish jarayonida ta’limning zamonaviy metodlari, pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini ayrim mavzular zamonaviy kom’yuter texnologiyalari yordamida prezentatsiya va elektron-didaktik texnologiyalaridan foydalanilgan holda o’tkaziladi;

Amaliy mashgulotlarida kichik guruxlar musobaqalari, guruxli fikrlash pedagogik texnologiyalarini kullash nazarda tutiladi.

“Mexanizatsiyalashtirish, avtomatlashtirish va robototexnika asoslari” fanidan talabalar bilimini reyting tizimi asosida baxolash mezoni.

“Mexanizatsiyalashtirish, avtomatlashtirish va robototexnika asoslari” fani bo’yicha reyting jadvallari, nazorat turi, shakli, soni xamda xar bir nazoratga ajratilgan maksimal ball, shuningdek joriy va oralik nazoratlarining saralash ballari xakidagi mahlumotlar fan bo’yicha birinchi mashgulotda talabalarga ehlon kilinadi.

Fan bo’yicha talabalarning bilim saviyasi va o’zlashtirish darajasining Davlat ta’lim standartlariga muvofiqligini ta’minlash uchun quyidagi nazorat turlari o’tkaziladi:

• 
  joriy nazorat (JN) - talabaning fan mavzulari bo’yicha bilim va amaliy kunikma darajasini aniqlash va baxolash usuli. Joriy nazorat fanning xususiyatidan kelib chikkan holda amaliy mashgulotlarda ogzaki surov, test o’tkazish, suxbat, nazorat ishi, kollekvium, uy vazifalarini tekshirish va shu kabi bo’o’a shakllarda o’tkazilishi mumkin;
  
• 
  oraliq nazorat (ON) - semestr davomida o’quv dasturining tegishli (fanlarning bir necha mavzularini uz ichiga olgan) bulimi tugallangandan keyin talabaning nazariy bilim va amaliy kunikma darajasini aniqlash va baxolash usuli. Oralik nazorat bir semestrda ikki marta o’tkaziladi va shakli (yozma, ogzaki, test va xokazo) o’quv faniga ajratilgan umumiy soatlar xajmidan kelib chikkan holda belgilanadi;
  
• 
  yakuniy nazorat (YaN) - semestr yakunida muayyan fan bo’yicha nazariy bilim va amaliy kunikmalarni talabalar tomonidan o’zlashtirish darajasini baxolash usuli. Yakuniy nazorat asosan tayanch tushuncha va iboralarga asoslangan “Yozma ish” shaklida o’tkaziladi.
  

ON o’tkazish jarayoni kafedra mudiri tomonidan tuzilgan komissiya ishtirokida muntazam ravishda o’rganib boriladi va uni o’tkazish tartiblari buzilgan xollarda, ON natijalari bekor kilinishi mumkin. Bunday xollarda ON qayta o’tkaziladi.

Oliy ta’lim muassasasi raxbarining buyrugi bilan ichki nazorat va monitoring bulimi raxbarligida tuzilgan komissiya ishtirokida YaN ni o’tkazish jarayoni muntazam ravishda o’rganib boriladi va uni o’tkazish tartiblari buzilgan xollarda, YaN natijalari bekor kilinishi mumkin. Bunday xollarda YaN qayta o’tkaziladi.

Talabaning bilim saviyasi, kunikma va malakalarini nazorat qilishning reyting tizimi asosida talabaning fan bo’yicha o’zlashtirish darajasi ballar orqali ifodalanadi.

«Mexanizatsiyalashtirish, avtomatlashtirish va robototexnika asoslari» fani bo’yicha talabalarning semestr davomidagi o’zlashtirish kursatkichi 100 ballik tizimda baxolanadi.

Ushbu 100 ball baxolash turlari bo’yicha quyidagicha taqsimlanadi: Ya.N.-30 ball, qolgan 70 ball esa J.N.-35 ball va O.N.-35 ball qilib taqsimlanadi.

Ball	Baho	Talabalarning bilim darajasi
86-100	A'lo	Xulosa va qaror kabul qilish. Ijodiy fikrlay olish. Mustaqil mushoxada yurita olish. Olgan bilimlarini amalda kullay olish. Moxiyatini tushuntirish. Bilish, aytib berish. Tasavvurga ega bulish.
71-85	Yaxshi	Mustaqil mushoxada qilish. Olgan bilimlarini amalda kullay olish. Moxiyatini tushuntirish. Bilish, aytib berish. Tasavvurga ega bulish.
55-70	Qoniqarli	Moxiyatini tushuntirish. Bilish, aytib berish, tasavvurga ega bulish.
0-54	Qoniqarsiz	Aniq tasavvurga ega bulmaslik. Bilmaslik.

• 
  Fan bo’yicha saralash bali 55 ballni tashkil etadi. Talabaning saralash balidan ‘ast bo’lgan o’zlashtirishi reyting daftarchasida kayd etilmaydi.
  
• 
  Talabalarning o’quv fani bo’yicha mustaqil ishi joriy, oralik va yakuniy nazoratlar jarayonida tegishli topshiriqlarni bajarishi va unga ajratilgan ballardan kelib chikkan holda baxolanadi.
  

Talabaning fan bo’yicha reytingi quyidagicha aniqdanadi:

bu yerda: V- semestrda fanga ajratilgan umumiy o’quv yuklamasi (soatlarda);

O’-fan bo’yicha o’zlashtirish darajasi (ballarda).

• 
  Fan bo’yicha joriy va oralik nazoratlarga ajratilgan umumiy ballning
  

55 foizi saralash ball hisoblanib, ushbu foizdan kam ball tu’lagan talaba yakuniy nazoratga kiritilmaydi.

• 
  Joriy JN va oralik ON turlari bo’yicha 55bal va undan yuqori balni tu’lagan talaba fanni o’zlashtirgan deb hisoblanadi va ushbu fan bo’yicha yakuniy nazoratga kirmasligiga yul kuyiladi.
  
• 
  Talabaning semestr davomida fan bo’yicha tu’lagan umumiy bali xar bir nazorat turidan belgilangan qoidalarga muvofiq tu’lagan ballari yigindisiga teng.
  
• 
  ON va YaN turlari kalendar tematik rejaga muvofiq dekanat
  

tomonidan tuzilgan reyting nazorat jadvallari asosida o’tkaziladi. YaN semestrning oxirgi 2 xaftasi mobaynida o’tkaziladi.

• 
  JN va ON nazoratlarda saralash balidan kam ball tu’lagan va uzrli
  

sabablarga ko’ra nazoratlarda katnasha olmagan talabaga qayta to’shirish uchun, navbatdagi shu nazorat turigacha, sunggi joriy va oralik nazoratlar uchun esa yakuniy nazoratgacha bo’lgan muddat beriladi.

• 
  Talabaning semestrda JN va ON turlari bo’yicha tu’lagan ballari ushbu nazorat turlari umumiy balining 55 foizidan kam bulsa yoki semestr yakuniy joriy, oralik va yakuniy nazorat turlari bo’yicha tu’lagan ballari yigindisi 55 baldan kam bulsa, u akademik karzdor deb hisoblanadi.
  
• 
  Talaba nazorat natijalaridan norozi bulsa, fan bo’yicha nazorat turi natijalari ehlon kilingan vaktdan boshlab bir kun mobaynida fakulg’tet dekaniga ariza bilan murojaat etishi mumkin. Bunday holda fakulg’tet dekanining takdimnomasiga ko’ra rektor buyrugi bilan 3 (uch) ahzodan kam bulmagan tarkibda a’ellyatsiya komissiyasi tashkil etiladi.
  
• 
  Apellyatsiya komissiyasi talabalarning arizalarini kurib chikib, shu kunning uzida xulosasini bildiradi.
  

Baxolashning urnatilgan talablar asosida belgilangan muddatlarda o’tkazilishi xamda rasmiylashtirilishi fakulg’tet dekani, kafedra muduri, o’quv-uslubiy boshkarma xamda ichki nazorat va monitoring bulimi tomonidan nazorat qilinadi.

Yakuniy nazorat “Yozma ish” shaklida belgilangan bulsa, u holda yakuniy nazorat 30 ballik “Yozma ish” variantlari asosida o’tkaziladi.

Agar yakuniy nazorat markazlashgan test asosida tashkil etilgan bo’lib fan bo’yicha yakuniy nazorat “Yozma ish” shaklida belgilangan bulsa, u holda yakuniy nazorat quyidagi jadval asosida amalga oshiriladi

Yakuniy nazoratda “Yozma ish”larni baxolash mezoni

Yakuniy nazorat “Yozma ish” shaklida amalga oshirilganda, sinov ko’’ variantli usulda o’tkaziladi. Har bir variant 2 ta nazariy savol va 4 ta amaliy topshiriqdan iborat. Nazariy savollar fan bo’yicha tayanch suz va iboralar asosida tuzilgan bo’lib, fanning barcha mavzularini uz ichiga kamrab olgan.

Xar bir nazariy savolga yozilgan javoblar bo’yicha o’zlashtirish kursatkichi 0-3 ball oraligida baxolanadi. Amaliy topshiriq esa 0-6 ball oraligida baxolanadi. Talaba maksimal 30 ball tu’lashi mumkin.

Yozma sinov bo’yicha umumiy o’zlashtirish kursatkichini aniqlash uchun variantda berilgan savollarning xar biri uchun yozilgan javoblarga kuyilgan o’zlashtirish ballari kushiladi va yigindi talabaning yakuniy nazorat bo’yicha o’zlashtirish bali hisoblanadi.