Oligofrenopsixologiya surdopsixologiya logopsixologiya tift opsixot ogtya

1 М амедов К .К . О собен н ости д и н ам и к и сам ооценк а учащ ихся вспомогательной
школы. В сборни ке. — Т.: 1986. 14—23.

---

nadi. Atrof-muhit va odam lar bilan m unosabatda boiadilar. Ularda 
aqliy va jismoniy faoliyat yordamida axloqiy shaxsiy sifatlari: meh- 
natsevarlik, iroda, mustaqillik, hamjihatlik, tartib-intizom , javob- 
garlik paydo b o ia d i, ya’ni shaxs sifatida shakllanadi. Eng m uhim i 
m ehnat jarayonida, ayniqsa jam oadagi m eh natda yuqoridagi sifatlar 
yanada m ustahkam lanadi.
Ko'r va zaif ko'ruvchilarni m ehnat faoliyatiga kiritish va m os- 
lashishlari uchun quyidagi shart-sharoitlarni hisobga olish ijobiy 
natijalar beradi:
1. Ko'rish nuqsoni va uning jismoniy va ruhiy asoratlarini to'liq 
hisobga olish m ehnat turi va kasb turini tanlashda o ta-o n a va kasb 
tanlashga yordam beruvchi mutaxassislarning diqqat markazida 
bo'lishi zarur.
2. Nuqsonli bolaning m ehnat faoliyatiga faol ravishda kirishi 
uchun m ehnat faoliyatining dastlabki bosqichlarida yuzaga kelishi 
m um k in bo'lgan o'ziga, hayotga, m ehnat faoliyatiga ishonchsiz- 
likni, salbiy munosabatni yengish. Bu ruhiy to'siq depressiya yoki 
frustratsiya tarzida paydo bo'lishi m um kin. Bu bosqichda ko'r shaxs 
«men endi ishga yaroqsizman, qo'lim dan hech ish kelmaydi» kabi 
salbiy fikrlar tarzida namoyon bo'lishi m u m kin.
Ko'rish nuqsoniga ega kishilarda yuqorida keltirilgan salbiy shaxs 
sifatlarini b a rta ra f etish uchun ular bilan qator psixologo-pedagogik 
tarbiyaviy tadbirlar va treninglar o'tkaziladi.
3. Ko'rlar iloji boricha kichik yoshlardan boshlab oddiy m ehnat 
m alaka va ko'nikmalariga o'rgatib boriladi. U m u m a n m ehnat tar- 
biyasi va kasb tanlash ishlari qancha erta boshlansa shuncha, ijobiy 
sam ara beradi. Buning uchun maxsus m ak tab-internatlarda kasb 
tanlash ishlari bilan shug'ullanish ishlari darajasini yuqori ko'tarish 
shu k u n n in g dolzarb vazifasidir.
4. Nuqsonli bolalar bilan boshlang'ich sinflardan boshlab, h a r 
bir dars va darsdan tashqari jarayonlarda ijtimoiy m ehnatga qiziqish 
uyg'otish h ar bir o'qituvchining burchidir.