O'lchovlar. Reja oddiy òlchovlar

O'lchovlar. Reja oddiy òlchovlar. Murakkab òlchovlar

O'qituvchi: Sobirova Oygul
Tayorladi: Oripov Muhammadjon
O'lchovlar.

• 
  REJA
  
• 
  1. ODDIY ÒLCHOVLAR.
  
• 
  2. MURAKKAB ÒLCHOVLAR
  

1
1. Oddiy òlchovlar
Musiqa tinglayotganimizda biz, beixtiyor yoki ongli ravishda bir maromda boshimizni chayqash, qòlimizni silkitish yoki oyoģimiz bilan yerni tepkilashni boshlaymiz. Bunday xarakatga bizlarning musiqaning pulsatsiyasi undaydi. Pulsatsiya – bu bir tekis urib turadigan zarblardan iborat jarayondir xuddi tomirning bir tekis urishiga òxshaydi.

• 
  Musiqada pulsatsiya jarayonidagi zarblarga hissa deyiladi. Hissa vaqtga boģliq bòlgan hisoblash birligidir. Uning qisqa uzunligini tovush chòzimlari bilan òlchanadi. Masalan quyidagi misoldagi kuyning hissalari sakkistaliklarga teng.
  

• 
  Yurak bir maromda urib turadigan zarblar pulsatsiya jarayonini tashkil etadi. Musiqada esa hissalarning bir tekis kelishi metr deyiladigan jarayonni hosil qiladi. Hammaga ma’lumki har bir sòzda urģu berilgan va urģudan xoli bolganda bòģinlar mavjud . Sòzlar ketma ketligida urģuli va urģusiz sòz bòģinlarini muayyan bir tartibga kelditirsh talab qilinadi. Bu tarzdagi tartib metr deb ataladi.
  

• 
  Bitta zarbga ega bòlgan ikki va uch hissali metrlarga oddiy metrlar deyiladi. Oddiy metrlarni ifodalovchi barcha òlchovlar ham oddiy òlchovlar deyiladi. Zarblari xar bir hissadan keyin bir tekisda takrorlanib turadigan metrlar ikki hissali metrlar deyiladi.Ikki hissali metrlarda qanday chòzimda ifodalanganligidan qat’iy nazar zarblarning joylashuvi bir xil bòladi.
  

• 
  Odatda musiqada har bir taktdagi tovushlar soni undagi metrik hissalar sonidan birmuncha aniqroq bòladi. Nota yozuvida ritmlarni kòz bilan idrok qilishni qulaylashtirish maqsadida notalar odatda takt hissalariga muvofiq ravishda guruhlashtiradi.
  

• 
  Murakkab metrlar– bir xildagi oddiy metrlarni qòshilishidan hosil bòladi. U ikki va undan ortiq oddiy metrlardan tarkib topishi mumkin. Shuning uchun ham murakkab metrlar bir nechta kuchli xissaga egadir. Murakkab metrdagi kuchli hissalar soni uning tarkibidagi oddiy metrlar soniga teng bòladi. Murakkab metrlar birinchi xissasining zarbi qolgan zarblarga qaraganda nisbatan kuchliroq bòladi.
  

2. Murakkab òlchovlar.

• 
  Murakkab metrlarni ifodalovchi barcha òlchovlarga murakkab òlchovlar deyiladi. Murakkab òlchovlar turlicha bolishi mumkin.
  
• 
  1. Tòrt hissali òlchovlarga 4/4 (2/4 + 2/4 ) – kòpincha C harfi bilan xam belgilanadi.
  
• 
  4/8 ( 2/8+2/8 ) nisbatan kam uchraydi.
  
  

E'TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT
http://fayllar.org