O‘lchash va o‘lchov asboblarining xatoliklari haqida asosiy ma’lumotlar

keltirilgan 

nisbiy xatolik

  deb ataladi. YA’ni  

β

=

%

100

N

a

 

SHunday  qilib,  asbobning  aniqlik  sinfi  asbob  shkala  diapazoniga  nisbatan  (protsentlarda)  yo‘l 

qo‘yishi mumkin bo‘lgan xatolikni ko‘rsatadi. 

Aniqlik sinfi odatda asbob siferblatida belgilanadi. 

O‘lchov  asbobining  normal  ishlash  sharoitidagi  holati  va  xususiyatlariga  bog‘liq  bo‘lgan  o‘lchov 

xatoliklari 

asosiy xatoliklar

 deb, qolgan barchasi esa – qo‘shimcha xatoliklar deb ataladi.  

Asbobning  asosiy  xatoligini  topish  uchun  u  ma’lum  bir  muddat  o‘tgandan  so‘ng  tekshiruvdan 

o‘tkaziladi, ya’ni uning ko‘rsatmalari tekshirilayotgan asbobga nisbatan bir necha barobar kam xatolikka 

ega, yanada aniqroq bo‘lgan asbobning ko‘rsatmalari bilan solishtiriladi. 

Odatda  tekshiruv  o‘lchanadigan  kattalik  qiymatining  oshayotganida  (to‘g‘ri  yurish),  keyin  esa 

kamayayotganida (teskari yurish) amalga oshiriladi. 

O‘lchov  kattaligining  bir  hil  qiymati  va  o‘zgarmas  tashqi  sharoitda  olingan  u  yoki  bu  o‘lchovlar 

ko‘rsatmasi o‘rtasidagi eng katta farq asbob ko‘rsatmasining variatsiyasi deb ataladi. Variatsiyaning paydo 

---

bo‘lishi,  odatda  sezuvchan  elementning  elastikligi  (tarangligi)  yoki  termikligi  oqibatida,  asbobning 

xarakatlanadigan  qismlarining  ishqalanishi  natijasida,  o‘lchov  mexanizmi  qismlarining  birikkan  joylari 

orasida juda tor tirqish (lyuftlar) bo‘lishi natijasida hosil bo‘ladi. 

Asbob variatsiyasining 2 ko‘rsatmasi ko‘pincha shkala diapazonidan foizlarda ifodalanadi. 

γ

=

N

А

-

обр

пр

А

 100% 

va  asbobning  yo‘l  qo‘yilishi  mumkin  bo‘lgan  asosiy  xatoligidan  kichik  bo‘lishi  lozim  (aniqlik 

sinfidan). 

  Agarda asbob normal sharoitdan farq qiladigan sharoitda ishlasa, unda qo‘shimcha xatoliklar paydo 

bo‘ladi. 

  Bundan  tashqari,  o‘lchovning  xatoliklari  ularning  xarakteriga  qarab