O‘lchash va o‘lchov asboblarining xatoliklari haqida asosiy ma’lumotlar

Mavzuga doir masala va mashqlar: 

1.2. 

Millivoltmetr 50 intervalga ajratilgan bir hil tenglikdagi shkalalarga bo‘lingan o‘lchovning quyi 

chegarasi 

U

k

 = -10 mV, yuqori chegarasi 

 ni tashkil qiladi. Millivoltmetrning sezuvchanligi 

va shkalalari bo‘linishining bahosini aniqlang. 

1.3. 

Mis  yoki  platina  termometrining  o‘zgarish  koeffitsientlari  haroratga  bog‘liqmi,  agarda  uning 

qarshiligi quyidagi ifodalarning harorati bilan bog‘liqligi ma’lum bo‘lsa: 

 - mis termometri uchun, 

 - platina termometri uchun. 

1.4. 

0-500

0

S shkalali graduirovka XK avtomatik potensiometri tekshirilganda shu narsa aniqlandiki, 

asbob strelkasi va perosi nol belgiga nisbatan yuqorilash tomonga 10

0

S siljigan. Qog‘oz diagrammasi qayta 

ishlanganda  harorat  o‘lchashdagi  bu  sistematik  xatolik  qanday  hisobga  olinishi  zarur?  Masalan,  430

0

S 

belgisida. 

1.6. 

Barometrik  bosimi  760dan  723,3  gacha  mm.simob.ust.ni  tashkil  etgan  o‘zgarish  tufayli  sodir 

bo‘lgan gazli manometrik termometr ko‘rsatkichidagi absolyut va nisbiy o‘zgarishlarni aniqlang. Asbob 

---

shkalasi 0—100°S, bu bosimning 6,825 dan 9,325 gacha kgs/sm

2

 ga teng. Asbob 80

0

S ni ko‘rsatmoqda. 

Asbob shkalasi bir me’yorda. 

1.7. 

1,5 sinfdagi texnik manometr uchun atrof-muhitning normal harorati 20±5°S, ishchi harorat esa 

+5 dan + 50°S gacha.  

Agarda  atrof-muxit harorati 

t =

24°S, 

t

 =10°S va 

t

 = 55°S ni tashkil etgan holda qolgan ta’sir etuvchi 

kattaliklar  normal  qiymatga  ega  bo‘lsa,  bunday  sharoitda  asbobning  ko‘rsatkichlari  xatoliklari  bir  hilda 

bo‘ladimi? 

1.8. 

Avtomatik  potensiometr  shkalasining  barcha  nuqtalaridagi  o‘lchovlarning  yo‘l  qo‘yilishi 

mumkin bo‘lgan nisbiy xatoliklari chegarasi bir hildami?. 

1.9. 

200-600

0

S shkalali 0,5 graduirovka sinfli XK avtomatik potensiometri bilan termo e.yu.kning 

bir marotabalik o‘lchovi o‘tkazildi. Ko‘rsatkich 550

0

S belgisida turibdi. 550

0

S belgida turgan potensiometr 

bilan  termo  e.yu.k.  o‘lchangandagi  maksimal  nisbiy  xatolikni  baholang.  Ishlash  sharoiti  normal  xolatda 

nisbiy xatolik asbobning ko‘rsatkichi bilan bog‘liqmi?