O‘lchash o’zgartirishlari va o’zgartkichlar texnologik o’lchashlarning mohiyatini texnik jihatdan qisqacha quyidagicha ifodalash mumkin: «Nima, qanday qilib va nima bilan o‘lchanadi?»

Diskret chiqish signalli o‘lchash o‘zgartkichlari (releli o‘zgartkichlar) chiqishda o’lchanayotgan kattalik ma’lum qiymatga erishganda o‘z holatini o’lchovchi kontaktga ega. Ular asosan texnologik signalizatsiya uchun qo’llanadi.
O’lchash qurilmalarida axborotni uzatish vositasi energiya yoki modda oqimlari hisoblanadi. O’lchash o‘zgartkichining yoki asbobning kirishiga energiya kirmasa ( o’lchash obyektidan yoki oldingi o‘zgartkichdan), o’lchash axborotini uzatish mumkin bo’lm aydi. Buni hisobga olib, barcha birlamchi o‘zgartkichlar ikki guruhga bo’linadi: generatorli va parametrik o‘zgartkichlar.
Generatorli o‘zgartkichlar — shunday o‘zgartkichki, ularda axborot oqimini shakllantirish uchun qo‘shimcha manbadan energiya talab qilinmaydi. Masalan, termopara haroratni termo EYKga aylantirib, energiyani faqat o’lchash obyektidangina oladi. Shunday qilib, generatorli o‘zgartkichlarda energiya va axborot oqimlarining yo‘nalishlari bir xil bo’ladi.
Parametrik o‘zgartkichlar — shunday o‘zgartkichlarki, ularda energiya va axborot oqimlarining yo‘nalishlari bir xil bo’lm aydi. Xususan, agar obyektda qarshiligi haroratga b o g iiq b o’lg a n termorezistor o‘rnatilgan bo’lsa, u holda axborot olish uchun asbobdan yoki o‘zgartkichdan termorezistorga tok o‘tkazish zarur. Tokning o‘zgarishi o’lchanayotgan haroratning o‘zgarishi haqidagi axborot bo’ladi. Axborot signalining intensivligi manba signali intensivligiga bog’liq bo’lib , bu parametrik o‘zgartkichlarning o‘ziga xos xususiyatidir.
O’lchashga doir axborotni uzatish, o‘zgartish, ishlov berish va saqlash uchun qulay bo’lgan, ammo kuzatuvchi bevosita idrok qilishi mumkin bo’lmaydigan shakldagi signalni ishlab chiquvchi o ichash vositasi o’lchash o‘zgartkichi deb ataladi. Inson o ‘zining sezgi organlari bilan o’lchash o‘zgartkichi signallarini qabul qila olmaydi. o’zgartiriladigan fizik kattalik — kirish kattaligi, uning o‘zgartirilgani esa chiqish kattaligi deyiladi. Kirish va chiqish kattaliklari orasidagi bo’lgan ishni o‘zgartkich funksiyasi qaror toptiradi. O’lchash o‘zgartkichlari o’lchash asboblarining, turli o’lchash tizimlarining, biror jarayonlarni avtomatik nazorat qilish yoki boshqarish tizimlarining tarkibiy qismi hisoblanadi. O’lchanayotgan kattalik berilgan o’lchash o‘zgartkichi