O’lat tayoqchalari Yersinia pestis

Patogenez asosida qo’zg’atuvchining ekzotoksini ta’siri yotadi, u kamida uchta komponentdan yoki omildan iborat:

• 
  Birinchi (I), edematoz (yallig’lanish) omili;
  
• 
  Ikkinchi (II), protektiv (himoya) omili;
  
• 
  Uchinchi (III), letal (o’lim) omili. I omilning II omilga qo’shilishi immunogen xususiyatlarni oshiradi, III omil ularni kamaytiradi.
  

I va II omillarning aralashmasi kapillyarlarning o’tkazuvchanligi oshishi hisobiga yallig’lanish reaktsiyasi va shishning ortishiga olib keladi. II va III omillarning aralashmasi letal omil ta’sirini kuchaytiradi va dengiz cho’chqalari, kalamushlar va sichqonlarning o’limiga olib keladi. Kuydirgi toksinining uchta omillari (I, II, III) aralashmasi yallig’lantiruvchi (edematoz) va letal ta’sir ko’rsatadi.
Kuydirgili sepsisning morfologik mohiyati o’tkir seroz-gemorragik, gemorragik, kamroq hollarda — fibrinoz-gemorragik yallig’lanishdir. Sepsisda yallig’lanish o’choqlarida leykotsitar reaktsiysa zaif bo’ladi yoki umuman bo’lmaydi. Immunogenez a’zolarida (taloq, limfa tugunlari, ayrisimon bez) limfoid to’qimalarning makrofaglar bilan almashtirilishi bilan organizmning immun himoyasining bostirilishi va qo’zg’atuvchining makrofagial tugallanmagan fagotsitozi ko’rinishidagi primitiv himoya reaktsiyasi mavjud bo’ladi.

SARIQ ISITMA

O’tkir gemorragik transmissiv infektsiya. Kasallik manbai — maymunlar, kemiruvchilar. Tashuvchilari chivinlar hisoblanadi. Afrika va Janubiy Amerika mamlakatlarida tarqalgan.
Kasallik alomatlari:

• 
  Kasallikning birinchi bosqichida yuz va bo’yin terisining qizarishi;
  
• 
  Qovoq va lablarning shishishi;
  
• 
  Tilning qalinlashishi;
  
• 
  Ko’z yoshlanishi;
  
• 
  Jigar va taloqda og’riq, ushbu a’zolar o’lchamining kattalashishi;
  
• 
  Teri va shilliq qavatlarning qizarishi bir muddat o’tgach sariqlik bilan almashadi.
  

Agar o’z vaqtida tashxis qo’yilmasa, bemorning ahvoli kundan-kunga og’irlashib boradi. Burun, milklar, oshqozondan qon ketishi qayd qilinadi. Kasallikni davolashdan ko’ra oldini olish yengilroq, shu sababli patologiya holatlari tez-tez aniqlanadigan aholi punktlarida vaktsinatsiya olib boriladi.