Окуп түшүнүү 3- класс 1- вариант Түлкү менен карышкыр

2- класс 11- вариант
Окуп тушунуу
Боз үй
Биздин ата-бабаларыбыз боз уйдо жашаган. Көчкөндө боз уйдун жукторун төөлөргө жуктошкон. Азыркы учурда майрамдарда , жайлоого чыкканда боз уй тигилет.Малчылар жайында боз уйдо жашайт.
Боз уйдун жасалгасы укмуш.Керегесин жайса жазылат,буктөп койсо,кайра жыйналып калат.Тундугу айнекке окшоп жарык берип турат. Боз уйдун тундугу, керегеси, ууктары жана эшиктери жыгачтан жасалат.
Боз уй жайында салкын, кышында жылуу болот.
1. Боз уйду кордунор беле,суроттоп айтып берги____________________________________ ______________________________________
2. Боз уйдун уук ,керегеси эмнеден жасалат?
А) темирден б) жыгачтан
В) жундон г) жиптен
3. Боз уйду кайсыл мезгилде тигебиз? Эмне учун?___________________________________________________________________________________________________________________________________________
4. Боз уйдун кийиздери эмнеден жасалат деп ойлойсуңар?
А) жундон в) темирден
Б) пахтадан г) жиптен

2- класс 12- вариант
Окуп тушунуу
Байчечекей
Кун жылып кар эрий баштады. Кардын эриген суусу байчечекейдин тамырына жетти. Ал тамырдан чыккан байчечекейдин сабагы сыртка чыгууну энседи.Ангыча чыйырчыктын уну угулду.
-Ой , мен кечигип калыпмын го!- деп мойнун созуп сыртка чыкты. Байчечекей сырттагы жазгы сууктан чыйрыгып кетти.Ошол маалда:
Эй сулуу саламатсынбы?- дегенсип кун нурун чачты. Байчечекей бажырайып ачыла тушту.
Талдагы конуп отурган кара чыйырчык байчечекейди коро коюп:
-Суйунчн,суйунчу жергебизге жаз келди! Жаз келди!Чрр-к, чрр-к!-деп жар сала учуп жоноду.
1. Силер байчечекейди кордунор беле? Кайсыл мезгилде осуп чыгат?__________________________________________
2. Жаздын келгенин кайсыл канаттуу суйунчулоду?
А) булбул б) кара чыйырчык
В) чымчык г) сагызган

3) Дагы кандай гулдордун аталыштарын билесинер?

___________________________________________
___________________________________________
4. Кар кайсыл мезгилде эрип баштайт экен?
А) жайда в) жазда
Б) куздо г) кышта

Этиштин өзгөчө формалары боюнча тест .

1.Жалган дүйнө кызыкка,
Тойбогон жерим ушул жер.
Бала күндө турпакка,
Чаңдаган жерим ушул жер.
Башка жер бар деп сүйлөсө,
Таңдаган жерим ушул жер.
Ыр саптарында этиштин өзгөчө формаларынын кайсынынсы катышты?
A) кыймыл атоочтор;
B) атоочтуктар;
C) чакчылдар;
D) каратма сөздөр.

2. Этиштин өзгөчө формалары?

A) мамиле, ыңгай, чак;
B) жак, сан, жөндөмө;
C) өткөн чак, учур чак, келер чак;
D) атоочтук, чакчыл, кыймыл атооч.

3. –ган, -ар, -бас, -оочу, -уучу мүчөлөрү төмөнкүлөрдүн кайсынынсына тиешелүү?

A) чакчыл;
B) атоочтук;
C) кыймыл атооч;
D) тууранды сөзгө.

4. Атоочтуктардын кайсы сөз түркүмүнө окшош белгилери бар?

A) ат атоочко;
B) сын атоочко;
C) сан атоочко;
D) тууранды сөзгө.

5.Чакчылдардын кайсы сөз түркүмүнө окшош белгилери бар?

A) зат атоочко;
B) сан атоочко;
C) сырдык сөздөргө;
D) тактоочко.

6. Атоочтук түрмөк катышкан сүйлөмдү аныкта?

A) Жигит өлөр жерине күлүп барат;
B) Айтылган сөз-атылган ок;
C) Тиши чыккан балага, чайнап берген аш болбойт;
D) Күлгөндүн билгени бар.

7. Кайсы этиштин өзгөчө формасы чак жана жак мүчөлөрү менен өзгөрбөйт?

A) кыймыл атоочтор;
B) чакчылдар;
C) атоочтук түрмөк;
D) атоочтуктар.

8. Келе жаткандарды көрө коюп, аял үй ичин жыйнаштыргыча шашты. Сүйлөмдөн чакчылды тап?

A) келе жаткандары;
B)үй ичин;
C) жаткандарды көрүп;
D) жыйнаштыргыча;

9. Чакчылдар кандай синтаксистик кызматты аткарат?

A) ээлик;
B) аныктоочтук;
C) толуктоочтук;
D) бышыктоочтук.

10. Көбүнчө аныктоочтун милдетин аткарган этиштин өзгөчө формасы?

A) тууранды сөз;
B) сырдык сөз;
C) чакчылдар;
D) атоочтуктар.

11. Чакчыл түрмөк катышкан сүйлөм кайсы?

I) Эгер сага тоо омкоруп кулатса, муштумдай таш сыяктанып түбүңө чыгат;
II) Көпчүлүк туткандар Сары-Өзөктүн аптабын көтөрө албай өлүп кетишкен;
III) Сурап-сурап отурасың;
IV) Тапкан сүйүнөт, тааныган.
A)I-II;
B) I-IV;
C) I-III;
D) I-II;

12. Кыймыл-аракетттин атын билдирип, жөндөмө, таандык мүчөлөр менен өзгөргөн, этиштик, зат атоочтук касиетке ээ этиштин өзгөчө формасы кайсы?

A) атоочтуктар;
B) кыймыл атоочтор;
C) чакчылдар;
D) татаал этиштер.

13. Сүйлөмдөгү атоочтуктардын синтаксистик кызматын аныкта. Акылына ишенген көп азапты жеңет, ачуусуна жеңдирген күйүкчүл келет.

A)аныктооч;
B) бышыктооч;
C) ээ;
D) баяндооч.

14. Чакчылдарды кайсы мүчөлөр уюштурат?

A) –бас, -ар, -уучу, -й+элек,-чыдай;
B) –ып+жүргөн, -оочу, -ганы, -кыча;
C)-ганы, -ганча,-майынча, -ып;
D) –гычакты, -бай, -ыш, -мөк.

15. Кайсыл учурда чакчыл түрмөктүк касиеттен толук ажырайт?

A) айкындооч мүчөлөр болуп калса;
B) баяндооч катышпай калса;
C) баш мүчөлөр болуп калса;
D) баш мүчөлөрдүн бирөө катышпай калса;

16. Апам кымызды кесеге толтура куйду. Сүйлөм ичиндеги чакчыл кайсы сүйлөм мүчөсүнүн милдетин аткарды?

A) бышыктоочтук;
B) толуктоочтук;
C) аныктоочтук;
D) ээлик.

17. Төмөнкү ыр саптарынан чакчыл түрмөктү тап?

Токойду чөптөй жапырып,
Тамдай болгон танкалар.
Жыйырма сегиз баатырга,
Кирип келди качырып. (А.Т)
A) Токойду чөптөй жапырып;
B) Тамдай болгон танкалар;
C) Жыйырма сегиз баатырга;
D) Кирип келди качырып.

18. Чачылдардын тактоочтордон айырмаланаган белгисин тап.

A) кыймыл-аракеттин ар түрдүү белгисин билдирет;
B) тактоочтор өз ара бир нече маанилик топторго бөлүнөт;
C) айырмаланган белгиси жок;
D) сүйлөмдө бышыктоочтук милдетти аткарат.

19. Кайсы сүйлөмдө атоочтук заттык мааниде колдонулду?

A) Көп жашаган адам билбейт;
B) Көптү көргөн адам билет;
C) Отургандар сууну көздөй басышты;
D) Арстан алганына кубанбайт.

20. Сүйлөмдө атоочтуктады тап?

A) дасторконго, боорсоктор;
B) жайылган, төгүлдү;
C) бышырылган, дасторконго;
D) бышырылган, жайылган.

21. Төмөнкү сүйлөмдөрдүн кайсынынсында чакчыл түрмөк катышкан?

A)Бактыбек ата-энесинин айткандарына макул болду;
B)Ал көпчүлүктү кубандырып койду;
C)Таягы аркасына курулган Бектурган алыстан көрүндү;
D) Чоң арабакечтери туурап, жайбаракат бастым.

22. Атоочтуктун тизмегин белгиле?

A) улутуна карады, аткарып келди, ырдап берди, жазып жатат;
B) агарган таң, келер мейман, ырдоочу бала, бүтө элек үй;
C) жардамдашуу, барыш-келиш, ушактамай, алмак;
D)барамын, барасың, аткарылган иш, барат, барабыз.

23.Чакчыл түрмөктү тап?

A) издегени табылгансып;
B) түзөтүүлөр киргизилди;
C) алыш-бериш;
D) чакчыл түрмөк жок.

24. Чакчыл түрмөктү тап?

A)таягына сүйөнүп;
B) Алтынайдын келиши;
C) шаардан чакырылгандар;
D) көлөккө издеди.

1.
A)

B)
C)
D)
2.
A)
B)
C)
D)
3.
A)
B)
C)
D)
4.
A)
B)
C)
D)
5.
A)
B)
C)
D)
6.
A)
B)
C)
D)
7.
A)
B)
C)
D)
8.
A)
B)
C)
D)
9.
A)
B)
C)
D)
10.
A)
B)
C)
D)
11.
A)
B)
C)
D)
12.
A)
B)
C)
D)
13.
A)
B)
C)
D)
14.
A)
B)
C)
D)
15.
A)
B)
C)
D)
16.
A)
B)
C)
D)
17.
A)
B)
C)
D)
18.
A)
B)
C)
D)
19.
A)
B)
C)
D)
20.
A)
B)
C)
D)

7-класс үчүн тест этиштин мамилелери.

1. 
   Көрүн- берилген сөздүн сөз түркүмүн белгиле.
   

• 
  тактооч
  
• 
  сын атооч
  
• 
  этиш
  
• 
  зат атооч
  

2. Этиштин аркылуу мамилесине белгиле.

• 
  алгандыр
  
• 
  ал
  
• 
  алыш
  
• 
  алдырт
  

3. Кыймыл-аракет иштөөчүнүн өзүнө багытталгандыгын же өзү үчүн иштелгендигин билдирген этиштин мамилесин белгиле.

• 
  туюк мамиле
  
• 
  өздүк мамиле
  
• 
  аркылуу мамиле
  
• 
  кош мамиле
  

4. Кыймыл-аракеттин өзүнөн-өзү иштелгендей маанини билдирген этиштер кайсы мамиле экенин белгиле.

• 
  өздүк мамиле
  
• 
  негизги мамиле
  
• 
  туюк мамиле
  
• 
  кош мамиле
  

5. Кош мамиленин мүчөсү уланган этиши бар сүйлөмдү белгиле.

• 
  Барыш менин милдетим.
  
• 
  Эс алыш да керек.
  
• 
  Адегенде кириш сөздөр сүйлөндү.
  
• 
  Алар мектепке барышты
  

Өздүк + аркылуу + кош мамиле 
Схема боюнча сөздү белгиле.

• 
  кабылышты
  
• 
  кубандырышты
  
• 
  көрүнүштү
  
• 
  көрсөтүлүштү
  

7. Кыймыл-аракет сүйлөп жаткан адам тарабынан аткарылгандыгын билдирген этиштер кайсы мамиле экенин белгиле.

• 
  аркылуу мамиле
  
• 
  өздүк мамиле
  
• 
  туюк мамиле
  
• 
  негизги мамиле
  

8. -ын мүчөсү кайсы мамиленики?

• 
  туюк мамиле
  
• 
  аркылуу мамиле
  
• 
  өздүк мамиле
  
• 
  негизги мамиле
  

9. Аркылуу мамилеге тишелүү сөздү белгиле.

• 
  жазыл
  
• 
  көрүн
  
• 
  алыш
  
• 
  кайтар
  

10. Өздүк мамиле + кош мамиле
Схема боюнча сөздү белгиле.

• 
  кезигишишти
  
• 
  жарыштырды
  
• 
  бошотулушту
  
• 
  жашынышты
  

11. Туюк мамиленин мүчөсү уланган этиши бар сүйлөмдү белгиле. 

• 
  Абылды үйгө киргизгин.
  
• 
  Жийде гүлдөп ачылган, жемиш бышып чачылган.
  
• 
  Ак жерден торго чалындым.
  
• 
  Мергенчилер жамбы атышты.
  

12. Кыймыл-аракеттин бир нече киши тарабынан биргелешип, кошулуп аткарылгандыгын, иштелгендигин билдирген этиштер кайсы мамилеге тиешелүү? 

• 
  негизги мамиле
  
• 
  кош мамиле
  
• 
  туюк мамиле
  
• 
  өздүк мамиле
  

13. Кош мамиле - I жак, жекелик сан
Схема боюнча сөздү белгиле.

• 
  санашабыз
  
• 
  барышты
  
• 
  жазыштың
  
• 
  көрүштүм
  

14. Жашынышты
Схемасын белгиле

• 
  этиш +туюк мамиле + кош мамиле+ учур чак
  
• 
  этиш +өздүк мамиле +кош мамиле +учур чак
  
• 
  этиш +өздүк мамиле +кош мамиле +өткөн чак
  
• 
  этиш+ аркылуу мамиле+ кош мамиле+ келер чак
  

15. Этиштин мамилелери сүйлөмдүн кайсы милдетин аткарышат?

• 
  ээ
  
• 
  баяндооч
  
• 
  аныктооч
  
• 
  толуктооч
  

16. -дыр, -кыр, -гыз, -ыр, -ар, -кар, -ыз, -ыт, -каз, -т кайсы мамилени уюштуруучу мүчөлөр?

• 
  негизги мамиле
  
• 
  туюк мамиле
  
• 
  өздүк мамиле
  
• 
  аркылуу мамиле
  

17. Өздүк мамилеге тиешелүү сөздү белгиле.

• 
  башын
  
• 
  кийин
  
• 
  кылычын
  
• 
  кошулган
  

18. Өткөн чакта, жекелик санда болгон негизги мамилени белгиле.

• 
  баргыз
  
• 
  окуду
  
• 
  сүйлөштү
  
• 
  жазылды
  

19. Этиштин канча мамилеси бар?

• 
  3
  
• 
  4
  
• 
  5
  
• 
  6
  

20. Этиш+ өздүк мамиле + максат-ниет ыңгай 
Схема боюнча сөздү белгиле.

• 
  жуунмак
  
• 
  көрүнүш
  
• 
  чалынып
  
• 
  мактанмай
  

1. 
   Кыргыз тилинде ..... тамга бар
   

Варианты ответов

• 
  32
  
• 
  36
  
• 
  39
  

Вопрос 2
Кыргыз тилиндеги тыбыштардын саны ......
Варианты ответов

• 
  32
  
• 
  36
  
• 
  39
  

Вопрос 3
Заттын ону-тусун, коломун, формасын, даамын жана башка белгисин билдирген создор ........... деп аталат
Варианты ответов

• 
  зат атооч
  
• 
  сын атооч
  
• 
  сан атооч
  

Вопрос 4
Сын аооч тузулушуно карай ..... болунот
Варианты ответов

• 
  алтыга
  
• 
  экиге
  
• 
  тортко
  

Вопрос 5
Сын атооч даражасына карай 4ко болунот.
Алар: ........... ........... ............... ..............
Варианты ответов

• 
  салыштырма, кучотмо, татаал, жонокой
  
• 
  салыштырма, кучотмо, жай, басандатма
  
• 
  салыштырма, жай, болчок, жонокой
  

Вопрос 6
Заттын атын атабай, аны жалпылап корсоткон создор _____________ деп аталат,
Варианты ответов

• 
  Сан атооч
  
• 
  Сын атооч
  
• 
  Ат атооч
  

Вопрос 7
Биз, Силер, Сиздер, Алар
Жогоруда берилген создор кайсы категорияга таандык?
Варианты ответов

• 
  Жак категориясы
  
• 
  Чак категориясы
  
• 
  Учур чактар
  

Вопрос 8
Унгу жана мучолор жонундогу илим бул - ..............
Варианты ответов

• 
  Фонетика
  
• 
  Синтаксис
  
• 
  Морфология
  

Вопрос 9
Суйлом мучолору кандай болуп болунот?
Варианты ответов

• 
  Экиге: Баша жана айкындооч мучолор
  
• 
  Экиге : Ээ жана баяндооч
  
• 
  Учко: Аныктооч, толуктооч, бышыктооч
  

Вопрос 10
Сан атооч маанисине карай .......... болунот
Варианты ответов

• 
  алтыга
  
• 
  тортко
  
• 
  экиге
  

Вопрос 11
Сан атооч маанисине карай .......... болунот
Варианты ответов

• 
  алтыга
  
• 
  тортко
  
• 
  экиге
  

Вопрос 12
Окуучулардын учтон экиси ишембиликке активдуу катышты.
Суйломдогу белгиленген соз ............ болуп саналат.
Варианты ответов

• 
  топ сан атооч
  
• 
  жамдама сан атооч
  
• 
  болчок сан атооч
  

Вопрос 13
Мугалим жылмая карады да, Элдиярдан уй тапшырмасын сурай баштады.
Варианты ответов

• 
  Татаал суйлом
  
• 
  жонокой суйлом
  
• 
  Жай суйлом
  

Вопрос 14
Биз келээрибиз менен силер жолго чыктынар.
Белгиленген создор ..........
Варианты ответов

• 
  зат атооч
  
• 
  сан атооч
  
• 
  ат атооч