Oksidlash jarayonlari

n-parafinlarni spirtlargacha oksidlash. C₁₀-C₂₀ tarkibli normal tuzilgan spirtlar sirt faol moddalar sintez qilishda xomashyo sifatida foydalaniladi. Bunday spirtlar ishlab chiqarish yumshoq parafinlami oksidlash usuli bilan amalga oshiriladi. Oksidlanish jarayoni katalizatorlarsiz, lekin 4-5% bor kislotasi ishtirokida 165-170 °C barbotajli apparatda, kam kislorodli havo yordamida olib boriladi. Bunday sharoit spirt hosil bo'lishiga sharoit yaratadi, bunda kislota ularni efirga bog'laydi, hosil bo'lgan modda keyin oksidlanmaydi:
3ROH + B(OH)₃ B(OR)₃ + 3H₂O
Efirlar ajratiladi va suv bilan gidrolizlanadi, bor kislota esa oksidlash uchun qaytariladi.
Uglerod zanjirining destruksiyasisiz hosil bo'lgan spirtlar ikkilamchi bo'lib, ular tarkibida glikollar va ketospirtlar aralashmasi bo'ladi.
Parafinlami karbon kislotalargacha oksidlanishi. Parafinlarni bunday oksidlanish usuli doimo uglerod bog'lami destruksiyasi bilan sodir bo’ladi. Jarayon suyuq fazada termik yoki katalizatorlar ishtirokida 105 - 120°C dan 170-200 °C oralig'ida boradi. Bunda ikki yo'nalish mavjud:
1) past parafinlami (C, - Cg) sirka kislotagacha oksidlash;
2 ) qattiq parafinlami uglerod atomlari C₁₀-C₂₀ bo'lgan to'g'ri zanjirli sintetik yog' kislotalarigacha oksidlash.
C₄-C₈ parafinlarini oksidlash. n-parafinlarini oksidlashda zanjir destruksiyasi ikkilamchi uglerod atomi oralotidagi bog’dan boshlanadi.
Shuning uchun n-butandan asosan sirka kislota, oraliq maxsulot sifatida - metiletilketon va etilasetat xosil bo’ladi:

Reaksiya massasida 145⁰C ushbu moddalar miqdori n-butan konversiya darajasiga bog'liqlik egri chiziqlari 1-rasmda keltirilgan (bu boshqa parafinlarni suyuq fazada oksidlanishi uchun ham ta’aluqli). Rasmdan ko'rinib turibdiki, keton konsentrasiyasi maksimum orqali o'tadi, bu ketonni kislotagacha oksidlash qobiliyatiga ega ekanligini ko'rsatadi. Etilasetat xosil bo’lish egri chizig’i ham maksimum orqali ifodalangan., lekin ketonga nisbatan o’ng tomonga ko’proq siljiganligi ko’rinib turibdi. Bundan tashqari, spirtlar, karbonilli birikmalar, murakkab efirlarni oksidlanishida o’nlab oraliq maxsulotlar xosil bo’lishi aniqlangan.