Okeani suvning xususiyatlari

Aholi ro’yxati deganda, aniq bir dastur asosida ma’lum bir vaqtda butun mamlakat aholisining sonini hisobga olish tushuniladi. Aholi ro’yxati natijasida aholining soni, hududda taqsimlanishi, tarkibi va boshqa muhim ko’rsatkichlar aniqlanadi. Ko’p davlatlarda aholi ro’yxati har 10 yilda, ayrim davlatlarda esa har besh yilda o’tkaziladi.

• Aholi ro’yxati deganda, aniq bir dastur asosida ma’lum bir vaqtda butun mamlakat aholisining sonini hisobga olish tushuniladi. Aholi ro’yxati natijasida aholining soni, hududda taqsimlanishi, tarkibi va boshqa muhim ko’rsatkichlar aniqlanadi. Ko’p davlatlarda aholi ro’yxati har 10 yilda, ayrim davlatlarda esa har besh yilda o’tkaziladi.
• Aholining yillar davomida o’sib, kamayib, tarkibining nisbatan o’zgarib turishi aholi dinamikasini anglatadi. Ba’zi ilmiy adabiyotlarda uni tadrijiy rivojlanish deb ataydilar.

Ro‘yxatga olish qanday amalga oshiriladi? Mazkur jarayon uch bosqichda amalga oshiriladi. Birinchisi, tayyorgarlik bosqichi bo‘lib, uch yilga yaqin vaqt davom etadi. Ikkinchisi, asosiy bosqich bo‘lib, bunda bevosita aholini ro‘yxatga olish amalga oshiriladi, ya’ni aholi to‘g‘risidagi ma’lumotlar yig‘iladi, nazorat tekshiruvi o‘tkaziladi va aholini ro‘yxatga olish materiallari topshiriladi. Bu taxminan ikki oy muddatni tashkil etadi. So‘nggi bosqich qariyb uch yil davom etib, olingan ma’lumotlar kodlashtirish yordamida tahlil qilinib, natijalar e’lon qilinadi.

O’zbekiston SSR 1979-yilda – 15,3 mln 1989-yilda – 19,8 mln. 1997-yil oxirida – 20,7 mln 2000-yillarda – 24,5 mln 2010-yilda – 29,2 mln 2018-yilda – 32,7 mln bugungi kunda – 35,4 mln Respublikamizda aholini navbatdagi ro’yxatga olish ishlari 2023-yillarga mo’ljallangan.

Doimiy aholi sonining taqsimlanishi (2022-yil 1-yanvar holatiga ko’ra, % da)

• Aholi dinamikasi = tadrijiy rivojlanish
• O’lim koeffitsiyentlari dinamikasi

O’limning asosiy sabablari bo’yicha taqsimlanishi (2021-yil yanvar-dekabr bo’yicha)