Oila eng muhim sotsial institut sifatida 9-ma`ruza. Oila eng muhim sotsial institut sifatida

Oila a'zolari bir xil ijtimoiy guruhga mansub oilalar
Turli guruhga mansub oilalar
Oila uning a'zolarining ijtimoiy guruhlariga qarab ham turlarga bo‘linadi
Oila sotsiologiyasining alohida vazifalari mavjud bo‘lib, ular quyidagilardir
jamiyat taraqqiyoti davomida oilaning paydo bo‘lishi va rivojlanishi hamda mavjudlik qonuniyatlarini o‘rganish
oilaning mohiyati va faoliyati o‘zgarib borishini aniqlash
nikoh va oila turlari evolutsiyasini o‘rganish
oila tashkil topishi va taraqqiyotida avlodlarning o‘zaro ta’sirini aniqlash
oila tarbiyasi
oilaning rekreativ faoliyatini va oila huquqining ijtimoiy mohiyatini ochib berish
mehnat taqsimotida oilaning o‘rnini o‘rganish
AQSHlik etnograf L.Morganning oila taraqqiyoti bosqichlari to‘g‘risidagi qarashlari
Promiskuitet – yovvoyilikning quyi bosqichiga xos bo‘lib, bunda ayrim oilalar bo‘lmagan, oilaviy hayot ijtimoiy hayotga teng bo‘lgan
Qon-qarindoshlikka asoslangan oilada nikoh qabila va urug‘ a’zolari orasida bo‘ladi. Bunday oila endogam birlikni tashkil qiladi (guruhiy nikoh).
Punalual oila va ona avlodi bo‘yicha yaqin qarindoshlar bilan ni-koh man qilinadi.
Monogam oila bir erkak va bir ayol orasida bo‘lib, u otalikni tan olish va oila mulkiga egalik qilishga asoslanadi.
Oila turlari
Poligamiya (poli... va yunon. «gamos» — qo‘shilish) ko‘p nikohlilik – erkak yoki ayol bir paytning o‘zida bittadan ortiq er yoki xotinga ega bo‘lishiga yo‘l qo‘yadigan nikoh shaklini bildiradi.
Poliandriya (poli... va yunon. «andros» – er), ko‘p erlilik – guruhli nikohning kamdan kam uchraydigan shakli bo‘lib, unda ayolning bir nechta eri, odatda aka-ukalar bo‘ladi.
Matriarxat oila – (lot. «mater» – ona va yunon. «arche» – ibtido, hokimiyat; aynan – ona hukmronligi) ginekokratiya, asosan ibtidoiy jamiyatning ilk davridagi ijtimoiy tuzum shakllaridan biri.
Patriarxat oila – erkak boshchilik qiladigan katta oila.
3. Katta oilalar — 7 va undan ortiq kishilar istiqomat etuvchi oilalar.
O‘zbekiston uchun shartli ravishda oilaning 3 ta demografik turga ajratish maqsadga muvofiqdir:
1. Kichik oilalar — 2—4 kishi istiqomat etuvchi oilalar;
2. O‘rta oilalar — 5—6 kishi istiqomat etuvchi oilalar;
Oila funksiyasi sotsiolog M.S.Matskovskiy tomonidan ishlab chiqilgan

• reproduktiv (nasl qoldirish) funksiya;
• tarbiya funksiyasi;
• xo‘jalik-maishiy funksiya;
• iqtisodiy funksiya;
• birlamchi ijtimoiy nazorat funksiyasi
• ma’naviy munosabat va aloqalar funksiyasi;
• ijtimoiy maqomiy funksiya;
• hordiq chiqarish funksiyasi;
• emotsional funksiya.

Oilaviy munosabatlarning turlari
Hamkorlik - yuqori darajada tashkil etilgan oila umumiy maqsad va vazifalarga ega, ularning imkoniyatlari va kuchli tomonlarini birlashtirib, ularga erishishga intiladi.
Aralashmaslik, tinch-totuv yashash - ota-onalar o'z farzandlariga har qanday bosim o'tkazmaslik uchun ataylab to'liq harakat erkinligini berishadi
Vasiylik - ota-onalar bolani nafaqat moddiy, balki axloqiy va psixologik qiyinchiliklardan, tashvishlardan, qaror qabul qilishdan ham to'liq himoya qiladilar
Diktat - barcha oila a'zolarining ulardan birining talablariga so'zsiz bo'ysunishiga asoslanadi

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!