Og’ir metallar bilan ifloslangan tuproqlarni biochar usulda tozalash saidova Durdona

OG’IR METALLAR BILAN IFLOSLANGAN TUPROQLARNI BIOCHAR USULDA TOZALASH
Saidova Durdona
O’zbekiston Milliy Universiteti Biologiya fakulteti Agrokimyo va agrotuproqshunoslik yo’nalishi

Kirish
Biochar - bu yuqori harorat va kislorodi kam bo’lgan sharoitda organik materiallarning pirolizidan hosil bo’lgan uglerodga boy bo’lgan modda. So'nggi bir necha o'n yilliklar davomida ushbu material qishloq xo'jaligini yaxshilash va atrof-muhitni tiklash uchun ishlatilgan. So'nggi paytlarda tuproqlarni og’ir materiallardan tozalash yoki muammoli tuproqlarning mexanik xususiyatlarini oshirish uchun biochardan foydalanish imkoniyatlari o'rganildi.
Metod
Karbonat angidridni saqlash uchun biochardan foydalanish, so'ngra materialni tuproqqa va boshqa qurilish materiallariga aralashtirish uglerodning uzoq vaqt davomida barqaror ravishda saqlanishiga imkon beradi. Ushbu tadqiqot Missisipi shtatida muammoli bo'lgan tuproqlarning mexanik xususiyatlariga mahalliy ishlab chiqarilgan biocharning ta'sirini o'rganib chiqildi. Ishlov berilgan va ishlov berilmagan tuproqlarda biochar bilan ishlangan. Tozalanmagan va ishlov berilmagan tuproqlarning mikro tuzilishi va morfologiyasigaa biocharning ta’sirini yaxshiroq bilish uchun skanerlash elektron mikroskopi (FESEM) sinovi o'tkazildi.

Natija
Natijalar shuni ko'rsatadiki, biochar qo'shilishi tuproqning mexanik xususiyatlarini yaxshilaydi, quruq massa bilan maqbul qiymati 10%. Biochar og’ir metallar bilan ifloslangan tuproqlarga qo’llaniladi. Biocharning metallarning bioaktivligiga ta’siri quydagicha o’zgaradi. Xuddi shu tuproqdan foydalanish ustunli tanlab eritmaga o'tkazish tajribasida biokar qo'shimchasi immobilizatsiya qilingan Cd ham Zn ham va shuning uchun Cd va Zn mos ravishda 300 va 45 baravar kamaydi.
Xulosa
Biochar bu o’simlik va hayvon chiqindilarini yuqori haroratda piroliz qilish natijasida tayyorlanadigan mahsulotdir. Biocharning tarkibida 70% C qolgani esa azot, vadorod, kislorod tashkil etadi. Biochar tayyorlashda maxsus elektromashinalardan foydalaniladi. Bu mashinalarda kislorod miqdori kam, harorat yuqori bo’lib atmasferaga hech qanday gaz ajralmaydi. Biochar o’zida C ni barqaror holda saqlashi tufayli atmosferadagi korbanatangidrid miqdorini kamaytiradi. Og’ir metallarni o’ziga yutib tuproqning umumiy holatini yaxshilaydi.

Foydalanilgan adabiyotlar
1. Institute of Agricultural Sciences, Federal Rural University of Amazon (ICA-UFRA)BelémBrazil. Shenyang Agricultural University 2019
2. James M. Williams, S.M.ASCE “effects of Biochar Amendment on Mechanical Properties of Buckshot Cly” IFCEE 2018
3. “Population characteristics and influential factors of nitrogen cycling functional genes in heavy metal contaminated soil remediated by biochar and compos” Elsevier 30 April 2018
4. “Using biochar for remediation of soils contaminated with heavy metals”