Одилхон қори Юнусхон ўғли ҚЎшничилик ҳАҚлари ва одоблари

ҚЎШНИНИНГ ГУВОҲЛИГИ
Ҳаётда қўни-қўшниларнинг мақтови ёки 
қораловлари катта аҳамиятга эга. Чунки бир 
кишининг қандайлигини ҳаммадан аввал қўшни 
яхши билади. Набий алайҳиссалом қўшнининг 
қўшнисига нисбатан мақтови ва ёмонлашини 
инсоннинг яхшилиги ёки ёмонлиги учун ўлчов ва 
мезон қилиб белгиладилар. 
Ибн Масъуд разияллоҳу анҳудан ривоят 
қилинади [21]: Бир киши Набий алайҳиссаломдан:
- Ё Расулаллоҳ, мен (қўшниларимга) нисбатан 
яхши муомала қилганманми, ёмон муомала 
қилганманми, (яъни яхши одамманми, ёмон 
одамманми) қандай билсам бўлади? – деб сўради. 
Расулуллоҳ алайҳиссалом шундай жавоб бердилар: 
- Агар қўшниларингдан: “Сен яхши ишлар 
қилгансан” деган сўзларини эшитсанг, демак, 
яхши ишлар қилибсан (яъни яхши одам экансан). 
Бордию улардан: “Ёмон иш қилдинг” деганларини 
эшитсанг, демак, ёмонлик қилибсан (яъни ёмон 
одамлардан экансан)
23
.
Шу маънода ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу 
айтадилар: “Агар кишини ўз қўшниси, қариндоши 
ёки ҳамроҳи мақтаса, ундай одамнинг солиҳлиги 
борасида асло шубҳа қилмангиз”. 
23
Ибн Можжа. Сунан; Табризий. Мишкоту-л-масобийҳ. 4988 
–ҳадис.

---

45
Баъзи ҳолларда яхши, солиҳ инсон ёмон 
одамларга, ароқхўр, қиморбоз, бекорчи ва 
жоҳил кимсаларга қўшни бўлиб қолиши ва 
унинг қўшнилари юриш-туришларида ундан 
ажралиб турганликлари учун у ҳақда яхши гап 
айтмасликлари мумкин-ку, деган савол туғилиши 
мумкин. Лекин воқеликка тўғри назар билан 
қарайдиган бўлсак, одамлар билан яхши муомалада 
бўлган солиҳ киши ҳақида уни танийдиган ҳар 
қандай ёмон одам ҳам ёмон гап гапирмаслигига, 
балки яхши сўзлар билан тилга олишига гувоҳ 
бўламиз. Лекин баъзилар зоҳиран тақводор 
кўрининсалар-да қўпол муомаласи, манмансираган, 
дилозорлиги туфайли қўни-қўшнилари улар 
хусусида яхши фикр билдирмайди. Ҳалиги кишини 
яқиндан билмаган одам эса қўшнилари унга туҳмат 
қиляпти, деб ўйлайди. Ҳолбуки, кишиларга ҳақиқий 
баҳо беришда уларнинг ташқи кўринишларига 
алданиб қолмаслик керак. 

---

46