Chоlg‘umusiqasidaikkiqismlishakl. Хalqraqslariningmavzulariba’zanоddiyikkiqismlishakldabayonetilganbo‘lishimumkin. Bunday hоllardasaraхbоr vanaqarоtgaegabo‘lganbandliqo‘shiqlarshakliga o‘хshaganshakllar hоsilbo‘ladi (Dargоmыjskiy, “Ukrainchakazachоk”). Kichikrоq hajmdagiraqsli pеsalaruchun ham ikkiqismlilikхaraktеrlidir (Shubеrtningayrim “Vals”larigaqarang). Shuningdеk bushaklraqslibo‘lmagan pеsalarda ham uchrashimumkin (Lyadоv, Prеlyudiya, ijоd.57 №1).
Оddiyikkiqismlishaklningharbirqismitakrоrlangan hоldabo‘lishimumkin:
Rivojlantirilganoddiyikkiqismlishakl
Rivojlantirilganikkiqismlishakl deb ko‘lamivarivojlanishiningmurakkabligibilanoddiyikkiqismlishakldankengayibketganshaklgaaytiladi. RivojlantirilganIkkiqismlishaklningengfarqlixususiyatishundaki, uningharbirqismioddiytuzilmaemas, (davriyavajumla), balkiyana ham kengroqrivojlanishgaega. Ayrimhollardamurakkabikkiqismlishaklgayaqqolifodalangandavriytuzilishigaegabo’lgan, yetarlidarajadamurakkabasarlarkiritilishimumkin. Ba'zidabirinchiqismningoddiyligisaqlanishibilanbirga, ikkinchiqismdagikengrivojlanishtufaylibutunshaklrivojlantirilganikkiqismlishaklxarakterigaegabo’ladi.
Shundayqilib, oddiyvarivojlantirilganikkiqismlishakllaroilasidagifarqnisbiydir, ammo o‘ziningbenihoyaifodasidayetarlidarajadaaniq, negaki, oddiyikkiqismlishaklnihoyatdalo‘ndaboladi, rivojlantirilganikkiqismlishaklesaba’zanunchakengko’lamgaerishadi.
Qismlarningrivojlanishistrukturaviy (tuzilish )jihatdan ham bo’ladi. Bundaharbirasosiybo’lmaniqifodalangandavriyavaikkiyokiuchqismlituzilmalarnio’zichigaoladi.Bundayshaklnimurakkabyokianiqrog’i, tarkibiyshakldeyishmumkin. Biroq, qismlarningrivojlanishinostrukturaviy, nodavriy, nisbatanerkin ham bo’lishiuchrabturadi (buqadimiyrivojlantirilganikkiqismlishakllaruchun,ayniqsa, Baxprelyudiyalariuchunxosdir). Shundayqilib, rivojlantirilganikkiqismlishaklningikkixilini, ya’nistrukturaviyvanostrukturaviy (erkin) rivojlanishdagishakllarniajratabilishkerak.
Asosiyqismlarningajratilishi, ayniqsa, birinchiqismningtakrorlashbelgilaribilanqaytarilishidata’kidlanadi. Shubilanbirga, ko'pinchaikkinchiqismham takrorlanadi. Birinchiqismtakrorlanmaganhollarda, uningoxiririvojianishningvaqtinchalikyakunibilananiqlanadi. Uningbelgilari; aniqifodalangankadensiyalash, sezurayokiharakatningto’liqto‘xtatilishidir.
Qismlariningchegaralarianiqbo’lmaganmuttasilroqrivojlanish ham uchraydi.Biroqikkiqismlishaklhaqidafaqatginarivojlanishdagibirinchibosqichyakunianiqnamoyonbo’lib, keyinyangiikkinchibosqichboshlanishikuzatilgandaginaaytishmumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |