Odam va uning salomatligi



Download 71,5 Kb.
Sana08.02.2022
Hajmi71,5 Kb.
#435240
Bog'liq
F.Saidkamol dars ishlanma


Termiz davlat universiteti
Tabiiy fanlar fakulteti
Biologiya ta’lim yo’nalishi
519-guruh talabasi
Fayzullayev Saidkamolning
”Biologiyani o’qitish metodikasi”
fanidan tayyorlagan
dars ishlanmasi.


Termiz 2021

8-sinf .Odam va uning salomatligi fanidan 1 soatlik ars ishlanmasi.


I MAVZU: Vitaminlar.


II MAQSAD:
a) tarbiyaviy qism : o`quvchilarga ekalogik ta`rbiya berish orqali tabiatga nisbatan mehr uyg`otish .
b) ta`limiy qism: vitaminlar to`g`risida o`quvchilarga tushincha berish .
v) tashkiliy qism: o`quvchilar davomatlarini aniqlash ,
o`quvchilarning darsga tayyorgarliklarini nazorat qilish .
III . Dars uslubi: suhbat .
Dars jihozi: ko`rgazma , kartateka ,tabiiy manbalardan namunalar .

Darsning borishi :


a) tashkiliy qism : fan yangiliklaridan foydalangan holda
o`quvchilar fikrini darsga qaratish .
b) o`tilgan mavzuni so`rash : mavzuga oid test kartatekalari, og`zaki savollar orqali o`quvchilar bilimini aniqlash .
IV. Yangi mavzu bayoni .
Vitaminlar bialogik faol moddalar bo`lib ,organizimda moddalar almashinuvida qatnashadi . Rus olimi N.I.Lunin
(1853-1938) 1800-yilda himoya qilgan doktorlik dissertatsiyasida vitaminlar ,hayvonlar organizmi uchun muhim modda ekanligini birinchi bo`lib isbotladi Uning xossasiga ko`ra, ovqat tarkibida oqsillar ,yog`lar ,uglevodlar,
Tuzlar va suvdan tashqari ,alohida moddalar ham bo`ladi .
Bularsiz organizm yashashi mumkin emas , deyilgan edi . Keyinchalik bu noma`lum muhim moddalar 1912-yilda K.Funk tomonidan vitaminlar deb nomlanadi (vita-hayot degan ma`noni bildiradi). Vitaminlarning 40 dan ortiq turi bo`lib, ularning har biri odam organizimida muhim fiziologik vazifani bajaradi . Agar odam organizimida biror vitamin mutlaqo yo`qolsa Avitaminoz , uning miqdori kamaysa Gipovitaminoz, meyoridan ortib ketsa Gipervitaminoz, deb ataladi .Bu holatlarni harqaysisida
O`ziga xos xastalik belgilari paydo bo`ladi . Masalan,Gipovitaminoz A , Gipovitaminoz B , Gipovitaminoz C vahokazo.
Vitaminlar suvda va yog`da eriydigan guruhlarga bo`linadi .
Suvda eriydigan vitaminlar –B1,B2,B6,B12, PP va C . Yog`da eriydigan vitaminlar- A,D,E,K.
A vitamini hayvon va odam organizimining o`sishi varivojlanishida, hujayralarning bo`linib ko`payishida epiteliy
to`qimasining(terining ustki qavati, nafas yo`llari , ovqat hazm qilish organlarining ichki shilliq qavati) funksional holatini normal saqlashda , ko`z o`tkirligining yaxshi bo`lishini taminlashda muhim ahamiyatga ega .
Organizmda bu vitamin yetishmaganda teri quruqlashib , yoriladi, nafas yo`llari va oshqazon -ichak qavatining yallig`nish kaslliklari yuzaga keladi .Ko`rish o`tkirligi pasayadi, ayniqsa, odam qorong`ida yaxshi ko`ra olmaydi.
Bolalar va o`smirlar orgazimining o`sishi varivojlanishi susayadi A vitamini baliq yog`ida ,sariyog`da ,tug`um sarig`ida ,jigarda ,sabzi, qizil qalampir, o`riktarkibida ko`p bo`ladi.
B guruh vitaminlarga B 1 (tiamin), B2 (riboflavin) ,
B6, B12 , B15 va boshqalar kiradi .
B1 vitamini (tiamin) markaziy nerv sistemasida qo`zg`alish va tormozlanish jarayonlari normal o`tishida, odamning
aqliy faoliyati yaxshi bo`lishida muhim o`rin tutadi . Agar u kundalik ovqat tarkibida yetarli miqdorda bo`lmasa, odamda Gipovitaminoz B1 kasalligi yuzaga keladi.
Buning belgilari oyoq- qo`l muskullarining uyushib og`rishi ,holsizlik, tez charchash , odamning aqliy faoliyati pasayishi,
Ya`ni o`zlashtirish , esida saqlash ,etiborini muhim masalaga jalb etish kabi qobilyatlarining pasayishidir. U arzimagan narsaga jahli chiqadigan bo`lib qoladi. Bu vitamin uzoq muddatdavomida yetishmasa Avitaminoz B1 ya`ni beri-beri degan kasallik yuzaga keladi.
Bunda nerv sistemasidagi o`zgarish oqibatida nerv tolalarifalajlanadi, terida sesuvchanlik oldinigakujayadi, so`ngra yo`qoladi, qo`l-oyoq muskullarining harakati kuchsizlanadi. Odam oyog`ini kishan solinganodamga o`xshab bosadi. Buvitamin guruch po`stlog`ida, bug`doy non, loviya, no`xat, tuxum sarig`ida, yong`oq, mol jigari tarkibida bo`ladi.
C vitamini( askorbin kislota ) moddalaralmashinuvida, ayniqsa, oqsillar vauglevodlar almashinuvida muhim o`rin tutadi. Uning yetishmasligi tufayli “Singa “ kasalligi yuzaga keladi. Bu kasallik odamda umumiy holsizlik ,
tez charchash, milklarning shishib, bo`shashib qolishi , tishlarning qimirlab tushib ketishi, tish chotka bilan tozalanda milk qonashi kuzatiladi. Bu vitamin ho`l mevalarda, ko`katlarda, sabzavotlarda, ayniqsa limon, apelsin,. andarin, karam, pomidor, piyoz tarkibida ko`p bo`ladi. D vitamini organizimda kalsiy va fosfor almashinuvi normal o`tishida ishtirok rtadi. U ayniqsa, 2-3 yoshgacha bo`lgan bolalar suyagining to`g`ri shakllanishi, o`sishi va rivojlanishida katta ahamiyatga ega. Bu vitamin yetishmasligi natijasida yosh bolalarda raxit kasalligi yuzaga keladi. D vitaminini baliq yog`da, tuxum sarig`ida, sut va sut mahsulotlarida ko`p bo`ladi. U quyoshning ultra binafsha nurlari ta`sirida
odam terisida ham hosil boladi. Bolalarni ochiq havoda
chiniqtirish raxit kasalligining oldini olishda mihim ahamiyatga ega.
V.Mustahkamlash
O`quvchilarni baholash
Jurnalga yozish
VI .Uyga vazifa mavzuni o`qib kelish
Download 71,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish