Odam va uning salomatligi 8 B. Aminov, T. Tilavov, O. Mavlonov

Alkogolning oliy nerv faoliyatiga ta’siri.
 Alkogol barcha or-
ganlarga, ayniqsa, bosh miya katta yarimsharlarining po‘stloq  qis-
miga kuchli ta’sir qiladi. Alkogol markaziy nerv sistemasida
qo‘zg‘alish va tormozlanish holatlarining bir me’yorda kechishiga
xalaqit beradi. Ichish shartli reflekslar hosil bo‘lishini sekin-
lashtiradi; bosh miyaning ayrim qismlarini qo‘zg‘atib, xursand-
chilik kayfiyatini paydo qiladi. Lekin miya po‘stlog‘i boshqa quyi
markazlarning ishini nazorat qilmay qo‘yadi. Shuning uchun ichgan
odam uyalmaydi, sog‘ holatda qilmaydigan ishlarga qo‘l uradi;
o‘zini tutolmasdan, ko‘p gapiradi.
Alkogolning ko‘proq miqdori oliy nerv faoliyatini battarroq
izdan chiqaradi, qo‘l, oyoq, til va ko‘zning harakatlanish aniq-
ligini buzadi. Ichgan odam ko‘ziga narsalar qo‘shaloq bo‘lib
ko‘rinadi; u gandiraklab, tili aylanmasdan, g‘uldurab qoladi.
Alkogolni muntazam iste’mol qilib turish alkogolizmga olib keladi.
Alkogolizm, ya’ni ichkilikbozlik alkogolga ruju qo‘yish demakdir.
Giyohvandlik
. Narkotik moddalar dastlab xursandchilik va xotir-
jamlik hissini uyg‘otib, kayf qildirishi sababli iste’mol qilinadi.
Keyinchalik organizm bu moddalarga o‘rganib qolishi oqibatida gi-
yohvandlik kelib chiqadi.
Narkomaniya, 
ya’ni giyohvandlik — kayf keltiradigan mod-
dalarni ko‘proq iste’mol qilinishi oqibatida kelib chiqadigan og‘ir
ruhiy kasallik.
Narkotik moddalarning muntazam iste’mol qilinishi organizmni
butunlay zaharlaydi. Giyohvandlikda dastlab  tajanglik, xotira
buzilishi kuzatiladi. Keyinchalik chuqur jismoniy o‘zgarishlar:
yurak urishi, og‘iz qurishi, terlash, qo‘l-oyoq titrashi, ko‘z qora-
chig‘ining kengayishi kabi holatlar paydo bo‘ladi.

---

128
Ichkilik va kashandalikka ruju qo‘ygan inson halovatini
yo‘qotadi. Halovati yo‘qolgan odam salomatligidan ayriladi. Shu
sababli ham bu zararli odatlardan o‘zini tiya bilish o‘z salomatligini
saqlash demakdir
.
Alkogolizm va giyohvandlik faqat bemor odamning o‘ziga emas,
balki boshqa odamlar va jamiyatga ham katta zarar yetkazadi. Bu
kasalliklarga duchor bo‘lgan odam o‘z vazifasi, oilasi, qarin-
doshlariga e’tiborsiz bo‘ladi. Og‘ir jinoyatlarning asosiy qismi narko-
tik moddalar iste’mol qilish va ichkilikbozlik oqibatida ro‘y beradi.
Alkogol va narkotik moddaga ruju qo‘ygan ota-onadan turli
irsiy kasalliklarga uchragan bolalar tug‘iladi. Alkogollar va
narkomanlarning bolalari orasida aqliy zaiflik va asab kasalliklari
ko‘p uchraydi.