Odam savdosiga qarshi. Bekniyazov A

 beshinchidan, 

odam 

savdosining 

jabrlanuvchilaridan 

shaxslarini 

tasdiqlovchi, shuningdek qonuniy bo’lish huquqini beruvchi boshqa hujjatlari olib 

qo’yiladi.  Odam  savdosi  bilan  shug’ullanuvchi  shaxslar  o’z  “kir-dikorlar”ini 

yashirish  maqsadida  bunday  savdoning  qurboniga  aylanayotgan  shaxslarni  imkon 

qadar e’tibordan chetda tutishga harakat qiladilar. Avvalo, buning uchun odamlarni 

xorijga  noqonuniy  yo’llar  bilan  olib  chiqishga,  pasport  va  shaxsiy  hujjatlarini 

qalbakilashtirishga  urinadilar.  Bu  holat  esa  noqonuniy  migrastiya  salmog’ining 

ortishiga,  muayyan  davlat  xududiga  noqonuniy  kirib  kelganlar  sonining  ortib, 

iqtisodiy, demografik va kriminogen vaziyatga salbiy ta’sir ko’rsatishiga, shu bilan 

bir  qatorda,  xorijga  chiqish  va  muayyan  davlat  hududida  bo’lish  qoidalarining 

buzilishiga olib keladi. 

Mamlakatimizda  odam  savdosi,  shaxsning  erki  va  huquqlarini  poymol  etish, 

zo’ravonlik,  fohishabozlik  qonun  yo’li  bilan  taqiqlab  qo’yilgan  bo’lsada,  keyingi 

paytlarda  soddadil  fuqarolarni  chet  elga  ishlashga  olib  borish niqobi  ostida  ularni 

chuv  tushurayotgan  firibgarlar  uchrab  turibdi.  Ular  turli  yo’llar  bilan  fuqarolarni 

xorijiy  davlatlarga  olib  borib,  ulardan  shahvoniy  va  boshqa  maqsadlarda 

foydalanish hollari so’nggi paytlarda ko’plab qayd etilmoqda. 

Kishilar  qonuniy  tarzda  chet  elga  borish  va  ishga  joylashishdagi  vositachilik 

bilan  bog’liq  xavfni  tushunib  etmagan  va  chet  elda  ishga  joylashish  vaziyati 

to’g’risida  deyarli  hech  narsa  bilmagan  holda  o’zlarini  ushbu  turdagi  xatti-

harakatlarni sodir qiluvchi shaxslarning engil o’ljasiga aylanib qolish xavfi ostiga 

qo’ymoqdalar.  

Bugungi  kunda  chet  elga  borishni  xohlovchilarning  asosiy  qismi  noqonuniy 

yo’llar  bilan  chiqib  ketishni  o’zlariga  afzal  ko’rishmoqda.  Natijada  turli 

qiyinchiliklar,  muammolarga  duch  kelmoqda.  Umrida  mahallasidan  tashqariga 

chiqmagan odamlar kimlarningdir aldovi, yolg’oniga uchib, bor budini sotib, katta 

pul  bilan  chet  elga  ketyapdi.  U  erda  esa  tilni  va  yo’l  yo’riqlarni  bilmasligi,  eng 

muhimi,  noqonuniy  ravishda  kelganligi  va  huquqiy  himoyasiz  bo’lganligi  uchun 

---

 

57 

qul  sifatida  ishlatilmoqda.  Bir  so’z  bilan  aytganda,  ayrim  yurtdoshlarimiz 

soddaliklari  tufayli  odam  savdogarlarining  o’ljasiga  aylanib  qolganliklarini  juda 

kech anglab tushunib etmoqdalar. 

Odam  savdosi  transmilliy  uyushgan  jinoyatchilik  uchun  nihoyatda  tez 

rivojlanayotgan va  juda daromadli faoliyatga  aylandi.  Odam  savdosi  jinoyatchilar 

uchun  serdaromad  manba  bo’lganligi  uchun  ushbu  toifadagi  jinoyatlar  asosan 

uyushgan guruh va jinoiy uyushmalar tomonidan sodir etilmoqda. Shuning uchun 

jinoiy  tuzilmalar  ushbu noqonuniy  faoliyat  bilan shug’ullanishning  turli  yo’llarini 

qidirish,  maqsadini  amalga  oshirishni  engillashtirish  uchun  xalqaro  jinoiy 

uyushmalar  tashkil  etish,  davlat  xizmatchilarini  o’zlariga  og’dirish  payida 

bo’ladilar.  Bu  esa,  transmilliy  uyushgan  jinoyatchilik,  korrupstiya  kabi  jamiyatni 

zamiriga bolta uruvchi xavfli illatlarning keng yoyilishiga sabab bo’ladi. 

Odam savdosi bilan bog’liq jinoyat ishlarini o’rganish shuni ko’rsatmoqdaki, 

ayollardan  fohishalik  maqsadida  foylanish  bilan  shug’ullanuvchi  uyushgan  jinoiy 

guruhlar faoliyatining o’ziga xos xususiyatlari quyidagilarda namoyon bo’ladi: 

birinchidan,  ayollarni  fohishabozlik  uchun  yollash  bilan  shug’ullanuvchi 

jinoiy  guruhlarda  ishtirokchilarning  rollari  taqsimlangan,  bu  guruhlar  tarkibi 

vaziyatga  qarab  o’zgartirilib  turiladi,  vaqti-vaqti  bilan  bu  jinoiy  guruhlarga  yangi 

ishtirokchilar qo’shiladi yoki ajralib chiqadi; 

ikkinchidan,  ushbu  jinoiy  guruhlarning  ma’lum  bir  a’zolari  fohishabozlikka 

yollanayotganlarning aksariyat qismini engil tabiatli hamda engil hayot kechirishga 

o’rgangan qizlar ichidan, turmushi buzilgan yosh ayollar ichidan tanlashadi;