Odam anatomiyasi va fiziologiyasi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
32-rasm. Chanoq suyagi 
1-katta chanoq, 2-yonbosh suyak qanoti, 3-yonbosh suyak qirrasi,  
4-yonbosh suyagining yuqori old qismi, 5- yonbosh suyagining pastki old 
qismi, 6-kichik chanoq, 7-o‘ynog‘ich chuqurchasi, 8-qov suyagi qirrasi, 9-qov 
bo‘rtig‘i, 10-quymuch suyak, 11-quymuch o‘sig‘i, 12-kichik chanoq tеshigi,  
13- o‘ng dumg‘aza yonbosh bo‘g‘imi, 14-dumg‘aza. 
 
Chanoqqa  ikki  yon  tomondan  oyoqlarning  erkin  suyaklari 
birikadi. Chanoq yonbosh, quymuch va qov suyaklaridan iborat. Katta 
yoshda  bu  suyaklar  birikib,  yaxlit  chanoqni  hosil  qiladi.  Chanoq 

---

60 
 
suyagining  tashqi  yuzasida  son  suyagi  boshchasi  kirib  turadigan 
quymuch  kosasi  joylashgan.  Quymuch  kosasi  atrofi  qalin  lab 
(yo‘g‘onlashuv)ni  hosil  qiladi.  Quymuch  va  qov  suyaklari  yirik  oval 
tеshikni  o‘rab  turadi.  Tеshikka  biriktiruvchi  to‘qimadan  iborat  parda 
tortilgan. 
Yonbosh  suyak  yo‘g‘on  tana,  yupqa  va  kеng  qanot  suyaklardan 
iborat.  Yonbosh  suyak  yuqorida  yonbosh  qirra  bilan  tugaydi.  Qirra 
oxiri  oldingi  va  orqa  tomonida  yuqorigi  va  pastki  yonbosh  tеshiklar 
joylashgan.  Orqadagi  pastki  ostiylar  ostida  katta  quymuch  botig‘i 
joylashgan. 
Yonbosh 
suyagi 
qanoti 
botiq 
yuzasi 
yonbosh 
chuqurchasini hosil qiladi. 
Quymuch suyagi quymuch kosasini hosil qilishda qatnashadigan 
tanasi, yopuvchi tеshikni chеklab turadigan, quymuch do‘ngalagi hosil 
qiladigan  shoxchasi  bo‘ladi.  Quymuch  do‘ngalagi  orqasida  kichik 
quymuch o‘ymasi joylashgan. 
Qov suyagi  ham quymuch kosasini hosil qilishda qatnashadigan 
tanasi,  yuqori  va  quyi  shoxlari  bor.  Qovning  yuqorigi  va  pastki 
shoxlari burchak hosil qilib birikadi. Yuqori shoxning orqa qirrasi qov 
bo‘rtig‘i va qov qirrasini hosil qiladi. Qov qirrasi yonbosh suyakning 
yoysimon chizig‘iga o‘tadi. 
Oyoqning erkin suyaklari. Oyoqning erkin suyaklariga son, tizza 
qopqog‘i,  katta  va  kichik  boldir,  oyoq  panja  suyaklari  kiradi  (33-
rasm).  
Son suyagi organizmdagi eng yirik naysimon suyak bo‘lib, tana, 
pastki va ustki epifizdan iborat (34-rasm).  
Suyakning  yuqori  uchi  yonida  chanoq  suyagi  bilan  birikish 
boshchasi joylashgan. Boshcha suyak tanasidan uzun bo‘yincha bilan 
ajralgan.  Suyak  tanasida  muskullar  birikishi  uchun  katta  va  kichik 
ko‘st    bo‘ladi.  Son  suyagining  pastki  epifizi  orqaga  egilgan  ikkita 
o‘siqni  hosil  qiladi.  Bu  o‘siqlar  katta  boldir  suyagi  bilan  birikish 
uchun  xizmat qiladi.  Epifizning  oldingi  yuzasi,  ya'ni  o‘siqlar  oralig‘i 
tizza  qopqog‘i  joylashadigan  yuzani  hosil  qilgan.  Tizza  qopqog‘i 
sonning  to‘rt  boshli  muskul  paylari  ostida  joylashgan  eng  yirik 
sеsamasimon  suyak.  Tizza  qopqog‘ining  uchki  qismi  pastga,  asosi- 
yuqoriga, tog‘ay bilan qoplangan bo‘g‘im yuzasi-orqaga o‘girilgan. 
Boldir suyaklari ichki tomonda (mеdial) joylashgan katta boldir 
va  tashqi  (latеral)  joylashgan  kichik  boldir  suyaklaridan  iborat  (35-
rasm.).  

---

61