Odam anatomiyasi

KO’RISH A’ZOSI - ko’z - ko’rish analizatorining periferik kismi bulib, 85% tashki muxit xakidagi axborot, shu a’zoni ishi tufayli ma’lum buladi. Ko’rish - muxim fiziologik jaraen bulib, jismlarni rangi, shakli, uzaro joylashuvi va ma’sofasi xakida tasavurlarni shakllantiradi. Ko’rish a’zosi ko’z sokkasi va yordamchi apparatlardan tashkil topgan va ko’z kosasining ichida joylashgan. Ko’z sokkasi sharsimon shaklga ega bulib, oldingi va orka kutblari farklanadi.
Oldingi kutb joylashishi shox pardaning markaziga yeki burtib turgan joyiga tugri kelsa, orka kutbi esa ko’rish nervining ko’z sokkasiga kirish joyidan bir oz lateral joylashgan. Ikki kutbni shartli ravishda kushuvchi chizik, ko’zning tashki uki deyiladi. Uni uzunligi 24 mm gacha yetishi mumkin. Ko’z sokkasi pardalardan va maxsus sindiruvchi muxitlardan iborat. Tashki pardaga fibroz parda, urta - tomirli parda va ichki pardani - nur sezuvchi yoki tur parda deyiladi.


Ko’zning nur sindiruvchi apparati
Ko’zning nur sindiruvchi apparatiga shox parda, gavxar va shishasimon tana, oldingi va orka kameralar suyukligi kiradi.Ko’zning shox pardaning va gavxarning anatomik tuzilishi yukorida baen etildi.
SHishasimon tana rivojlanishida uch boskich tafovut etiladi. Dastlabki rivojlanish boskichida birlamchi shishasimon tana mezenxima xujayralaridan rivojlanadi. Ikkilamchi shishasimon tananing rivojlanishida mezenxima xujayralari reduktsiyaga uchraydi va neyrogliya xujayralari tomonidan tinik modda sintezlanadi va natijada shakllangan uchlamchi shishasimon tana xosil buladi. SHishasimon tana dildirok tinik moddadan iborat bulib, uni 99% suv va zich koldigi vitrein oksili bilan gialuron kislotasi tashkil etadi. SHishasion tana asosiy nur sindiruvchi apparat, shu bilan birga, ko’z ichida ma’lum darajali bosimni saklab turuvchi tarkibiy kism xisoblanadi. Tur parda modda almashinuv jaraenlarida xam ishtirok etadi. SHishasimon modda tarkibida nervlar va kon tomirlar bulmaydi.
Rangdor parda shox pardani gavxar bilan kiprikli tana orasidagi bushlikni ikki kameraga ajratadi. SHox parda bilan rangdor parda orasidagi bushlik oldingi kamera deb ataladi. Rangdor parda bilan ko’z gavxarining oldingi yuzasi orasida xosil bulgan bushlikga ko’zning orka kamerasi deyiladi. Ikki kamera bir biri bilan ko’z korachigi orkali tutashadi. Oldingi va orka kameralarda suvsimon tinik suyuklik bulib, u ko’z ichida okib yuradi. Suvsimon suyuklikni sekretsiya yo’li bilan xosil bulishi va suyuklikni kayta surilish jaraenlari orasida ma’lum muvozanat saklanadi, uning natijasida ko’z bosimi bir meerda saklanib turadi. Suvsimon suyuklik juda suyuk bulib, tarkibida fakat 0,02% ga yakin oksili buladi. Unda fibrinogen oksili bulmaganligi sababli suvsimon suyuklik kuyilib kolmaydi. Rangdor pardaning cheti bilan shox parda orasida oldingi kameraning burchagi xosil
SHunday kilib, kuesh nurlari shox pardadan, suvsimon suyuklikga, ko’z korachigi orkali gavxarga, undan shishasimon tanaga va nixoyat, ko’zning tur pardasining eng utkir ko’rish nuktasiga - sarik dogga tushadi. Ko’z sokkasining tubida ikkinchi dogni xam aniklash mumkin Ko’rish nervi ko’z sokkasidan chikish yerida okimtir dumalok dog kurinadi. Bu yerdagi tur kavatida taekchalar va kolbochkalar bulmaydi va bu soxa butunlay kurmaydi va kur dog deb ataladi.