Obʼyektiv mavjud reallikni

---

Borliq
Borliq — obʼyektiv mavjud reallikni
ifodalovchi falsafiy tushuncha. U
moddiypredmet olamidangina iborat
emas. B. turli darajada namoyon boʻladi:
organik va noorganik tabiat, biosfera,
ijtimoiy B., obʼyektivideal B. (madaniy
qadriyatlar, ilmiy bilimning umumiy
prinsiplari, tushunchalari va h.k.), inson
turmushi. B. falsafa tarixida turlicha
talqin qilingan. Yaqin va Oʻrta Sharq
falsafasida Kindiy, Forobiy, Ibn Sino, Umar

---

Xayyom, Ibn Rushd kabi mutafakkirlar B.
ni ikkiga — vujudi mumkin va vujudi
vojibga boʻladilar. Ularning falsafasida B.
ning dastlabki sababchisi Alloh (vujudi
vojib), lekin Alloh bilan B. ni bir-biridan
ajratib tasavvur qilib boʻlmaydi, bular
sababoqibat shaklida bir-birlari bilan
uzviy bogʻliq, degan tushuncha yotadi.
Real va xayoliy B. oʻrtasida alohida
tafovut bor. Real B. mavjudlikni, xayoliy B.
mohiyatni belgilaydi. Real B. narsalar,
jarayonlar, shaxslar, xattiharakatlar va
boshqa ning realligini bildiradi; u makon
va zamon harakteriga ega, u alohida,
betakror. Xayoliy B. (gʻoya maʼnosida)
vaqtinchalik, haqiqiy, tajribaviy

---

harakteridan mahrum, u fakt boʻla
olmaydi; u qatʼiy oʻzgarmas (qotib qojan),
abadiy mavjud (N. Gartman). Xayoliy B.
bu maʼnoda qadriyat, gʻoya, matematik va
mantiqiy tushuncha sifatida yuzaga
chiqadi. Platon unda chin, xususiy "real"
B. ni koʻradi. Umumiy maʼnodagi B. dan
muayyan B. farq qiladi. Geraklit fikricha,
hech qanday qotib qolgan B. yoʻq, doimo
oʻzgaruvchan B. bor. Metafiziklar
"haqiqiy" B. transsendent, narsa oʻzidadir
deb biladilar. Barcha mavjud narsalarning
yigʻindisini, umuman olamni B. deb
ataydilar. J. Berkli, D. Yum B. faqat
subʼyektda, ongdagina mavjud deb
biladilar. Baʼzi faylasuflar B. ni qandaydir
dunyoviy ruhning , gʻayri moddiy kuchning

---

koʻrinishlaridan iborat, deb hisoblaydilar.
Xususan Gegel falsafasida B. mutlaq
gʻoyaning oʻzligidan, mavhumlikdan
konkretlikka tomon yuksalib boruvchi
dastlabki, bevosita va juda noaniq
bosqichi hisoblanadi. B. ni ruhmahsuli
sifatida qarash 19-asr oxiri — 20-asr
boshidagi falsafaga ham xos. L.
Feyerbax, A. I. Gersen, N. G.
Chernishevskiy B. obʼyektiv, u harakatdagi
materiya bilan bogʻliq deb taʼkidlaydilar.
Baʼzi falsafiy oqimlar mavjud olamning
realligini, B. ning obʼyektivligini eʼtirof
etadilar. B. ning eng muhim xususiyati —
moddiyligida ekanligini alohida
taʼkidlaydilar. Hozirgi zamon
ontologiyasiga koʻra, B. — barcha

---

mavjudotning turlituman koʻrinishlari bilan
aynandir.
OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
Bu maqolada boshqa til boʻlimlariga
ishorat yoʻq.
Siz ularni topib va ushbu maqolaga
qoʻshib, loyihaga yordam berishingiz
mumkin.
Adabiyotlar

---

Ko‘proq o‘rganish
Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy
ensiklopediyasi (2000-2005)
maʼlumotlaridan foydalanilgan.
Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib,
Vikipediyaga yordam berishingiz
mumkin.
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.
"
https://uz.wikipedia.org/w/index
.php?title=Borliq&oldid=1823034
" 

---

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha
foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan
boʻlsa).
dan olindi 
Last edited 4 years ago by Ximik1…