Обсуждены и интерпретированы основные вопросы компьютерной лингвистики

-  Via Voice -  nutqni  tovush  orqali  tanish  tizimi.
-  RoboCup -  h a r yili  soddalashtirilgan  futbol  b o 'y ich a  ro b o tla r turniri.
S u n ’iy  intellekt  tizimini  baholash  b o 'y ich a  2  xil  nuqtayi  n azar  m avjud:
1) su n ’iy intellektni inson tafak k u rid an  k o 'ra  kuchliroq, deb baholash.  U sh­
bu qarash  tarafd o rlari su n ’iy intellekt inson intellektiga q arag an d a k o 'p ro q  
operatsiyalarni  qisqa  m u d d atlard a  bajarishi  m um kin,  deb  hisoblaydilar;  2) 
su n ’iy intellekt  inson  tafak k u rid an ,  intellektidan  kuchsiz.  Bu y o'nalishdagi 
olim larning  fikricha, s u n ’iy  intellektning im koniyatlari  cheklangan  b o 'la d i, 
u  faq at  program m aviy  ta ’m inot asosida  m uayyan  so h alard a  ishlaydi,  lekin 
u  insonning  bilish  qobiliyatining,  tafak k u rin in g   b archa  qirralarini  q am rab  
ololm aydi.  Buni  Jo n   Syorl  to m o n id an   o 'tk azilg an   «X itoy  uyi»  nom i  bilan 
m ash h u r b o 'lg an   sem antik eksperim ent ham   tasdiqlaydi.  Olim  bu tajribasi- 
ni  1980-yilda «M inds,  Brains and Programs»  («Tafakkur,  m iya  va program - 
m alar»)  nom li  m aqolasida  e ’lon  qildi.  J.Syorlning  fikricha,  kom pyuter sin­
ta k tik   qoidalarni  algoritm   nazariyasi  orqali form allashtira  oladi,  lekin  se- 
m antika,  tafakkurni  to ‘la  modellashtirishga  dasturlar  ojizlik  qiladi
,94 
X uddi 
shu pozitsiyada turgan olim lardan yana biri R o d jer Penrouz o'zin in g  «Qirol- 
ning yangi aqli»  k itobida  tafak k u rn i  form al  tizim lar asosida m utlaq  m odel- 
lashtirishning  im konsizligini  bayon  qilgan.95
A yrim   olim lar su n ’iy  intellekt  b o 'y ich a  erishilayotgan  yutu q larn in g   ke­
yingi o q ib atlarid an  q o 'rq m o q d a la r. A Q S H d a S u n ’iy intellekt singular insti- 
tuti  (SIA I)  tadqiqotchisi  E .Y udkovskiy insoniyatni su n ’iy intellektlar  bilan 
b o g 'liq   global  xav f ku tay o tg an id an   ogo h lan tirad i.  O lim ning  fikricha,  agar 
kelajakdagi  su n ’iy intellekt  tizim iga insonlarga nisbatan  d o 'stlo n a  m unosa- 
b a td a   bo'lishini  t a ’minlovchi  d a stu r  o 'rn a tilm a sa ,  b u tu n   insoniyat  uchun 
k a tta   xav f paydo  b o 'la d i.96  Ilmiy  fan tastik   asarlar  muallifi  V eror Vinj  ham  
s u n ’iy  intellektlar  tizimi  to 'la   y a ra tib   b o 'lin g a n   p ay td a ja m iy a td a   keskin 
o 'z g a rish la r bo'lishi  haqida yozgan.  Bu d av r ilmiy ad ab iy o tlard a texnologik