O’bekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

Tuzuvchi:                 o`qituvchi Xo`jjiyev S.O.  

 

Taqrizchi:                dots. Salomov T. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ma’ruzalar  matnlari  NDPI  tabiatshunoslik  fakulteti  ilmiy  kengashining    

200___yul      “___”___________  dagi    №  ___sonli  majlis  qarori  bilan  nashrga 

tavsiya etilgan  

 

 

 

---

 

3 

Kirish. 

 

 

Xozirgi  vaktda  xalk  xujaligining  turli  tarmoklarida  tirik  organizmlarning 

biologik 

xususiyatlaridan 

foydalanib, 

xar 

xildagi 

maxsulotlar 

ishlab 

chikarilmokda. 

 

Xakikatdan  xam,  er  yuzida  axolini  xozirgi  xolatda  kupayib  borishi 

energiya, ozik-ovkat, kiyim-kechak, kurilish materiali va boshka xayotiy zaruriy 

vositalar tankisligini keltirib chikarishi mumkin.  Bu muammolarni xal etilishida 

biotexnologik usul yakindan yordam beradi va xal etadi. 

 

Shuning  uchun  xam  1953  yildan  boshlab  dunyo  fani  va  iktisodiyotining 

asosiy vositalaridan biri biotexnologiya fani xizmat kilmokda. Chunki, bu davrda 

Jeyms  Uotson  va  Frensis  Kriklar  DNK  ning  kushalok  zanjirini  tuzilishi  va 

tashkil topishini ochib berdi. 

 

Biologiya fanida 1972 yilda yangi yunalish – gen injeneriyasi tugiladi. Bu 

davrda  BeR  laboratoriyasida  birinchi  marta  DNK  rekombinacion  molekulasi 

sintez kilingan edi. 

 

A.A.Baev,  A.N.Belozerskiy,  eyveri  G.  Gamov,  K.Koran,  F.Janob, 

Sh.Mono,  Vekvist,  Yu.A.Ovchinnikov,  a.s.Spirin,  R.V.Petrov  va  boshkalar 

ushbu  yunalishdagi  ilmiy  ishlarni  yanada  chukurlashtirib  biotexnologiya  fanini 

yanada  chukurlashtirilishiga  juda  xam  katta  xissa  kushganlar.  Bu  olimlar  genni 

moxiyatini  aniklab  usimlik,  mikroorganizm  va  xayvonlar  xujayrasidan  DNK 

molekulasini ajratib olishga erishganlar, DNK ning genetik kobini ochganlar. 

 

50 yillarda biotexnologiyada yana bir yangi yunalish – xujayra injeneriyasi 

yuzaga  keldi.  Ushbu  yunalishni  ochganlar  Amerikalik  olim  Uayt  va  franciyalik 

olim  R.Gotrelar  xisoblanadi.  Keyingi  yillarda  rus  olimlari  A.A.Kursanova  va 

R.G.Butenkolar bu soxadagi ilmiy ishlarni juda xam rivojlantirganlar. 

 

Xozirgi bashoratlardan ma’lum bulishicha XXI asrda jami dunyoda ishlab 

chikariladigan maxsulotlarning 20% biotexnologik maxsulotlar buladi. 

 

Shuning  uchun  xam  xozirgi  zamon  mutaxasisi  biotexnologiya  fanini 

chukur egallashi kerak. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

4 

 

I – MA’RUZA.