O' zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligifarg’ona viloyati xalq ta’limi boshqarmasimarg’ilon shahar xalq ta'limi muassasalari faoliyatini metodik ta'minlash va tashkiletish bo'limi

Mavzu: Davlatningiqtisodiyvazifalari

Darsning texnologik xaritasi

Mavzu	Fan nomi	Iqtisodiy bilim asoslari
	Dars o’tiladigan sinf	9-“A”
	Davlatningiqtisodiyvazifalari
Maqsadvavazifalar	Darsningmaqsadi: DavlatningiqtisodiyvazifalarihaqidaO’quvchilargatushunchaberish. ta’limiymaqsad: O’quvchilargaDavlatningiqtisodiyvazifalarihaqidatushunchalarberishnazariytopshiriqlarorqalibilimberishvako’nikmalarhosilqilish. tarbiyaviymaqsad: O`quvchilarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash, komil inson sifatida voyaga yetishiga hissa qo`shish. rivojlantiruvchimaqsad: O`quvchilarning fikrlash qobiliyatini yanada shakllantirish, dunyoqarashini kengaytirish.
O’quv jarayonining mazmuni	Davlatningiqtisodiyvazifalarihaqidachuqurroqbilimlarberish. Mavzuninazariytopshiriqlarorqaliochibberish.
O’quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi	Uslub: Ma’ruzavaamaliyotninguyg’unligi. Shakl: Savol-javob. Jamoavakichikgruhlardaishlash. Vosita: Elektronresurslar,kompyuter(Notebook) vositasi,darslik, plakatlar; tarqatmamateriallar.“Davlatning iqtisodiy vazifalari” mavzusigaoidvideofilm Usui: Tayyorprezentatsiyavaslaydmateriallariasosida. Nazorat: Og’zaki, savol-javob, muhokama, kuzatish. Baholash: Rag’batlantirish, 5 ballikreytingtizimiasosida.
Kutiladigan natijalar	O’quvchilaryangibilimvako’nikmagaegabo’ladi. Iqtisodiybilimasoslarifanivadavlatningiqtisodiyvazifalarihaqidabilimvako’nikmalamiegallaydilar.
Kelgusirejalar (tahlil, o’zgarishlar)

Darsishlanmasidainterfaoluslublaruchunquyidagichabelgilashlarqo’llanilgan.

M-ma’ruza,AH-aqliyhujum, SJ-savol-javob,MY-mashqbajarishyokimisolva masala yechish, T-test yechish.

Darsning blok-chizmasi

№	Darsbosqichlari	Vaqt	Usullar
1	Tashkiliyqism	3 daqiqa
2	O’tilganlarnitakrorlash	7 daqiqa	SJ
3	Yangimavzuustidaishlash	17 daqiqa	M,AH
4	Yangimavzunimustahkamlash	15 daqiqa	SJ,MY
5	Uygavazifa	3 daqiqa

Darsningtafsilotlari:

1. 
   Tashkiliyqism
   

Darsboshlanadi.O’quvchilarbilansaiomlashib, sana, fan, davomat, ob-havoso’raladi.

Sinf 3 guruhga ajratiladi,



TADBIRKORLAR

IQTISODCHILAR

2. 
   O’tilganlarni takrorlash
   

O’tilgan mavzu yuzasidan tayanch so’z va tushunchalar yozilgan kartochkalar guruhlarga tarqatiladi.


Orolmuammosirespublikamiziqtisodiyotiningqaysisohalarigasalbiyta’sirko’rsatdi?



Orolmuammosiningpaydobo’lishiganimalarsababbo’lgan, deb o’ylaysiz?



Orolmuammosininginsoniqtisodiyfaoliyatinatijasisifatidagimuqobilqiymatinibaholang.Bu muammonimaningevazigapaydobo’ldi?

3. 
   Yangi mavzu ustida ishlash
   

O’quvchilarga yangi “Davlatning iqtisodiy vazifalari” mavzu va rejalari tanishtiriladi.Mavzuga oid film o’quvchilarga namoish etiladi.Film yakunida o’ituvchi mavzuni umumlashtiradi.(1-slayd)

Davlatning quyidagi asosiy 6 ta vazifasi haqida alohida to’xtalish lozim bo’ladi:

1. 
   Jamiyatninghuquqiyvaijtimoiyasosinisaqlabturish;
   
2. 
   Raqobatniqo’llab-quvvatlash;
   
3. 
   Ijtimoiyne’matlar— ovarvaxizmatlarbilanta’minlash;
   
4. 
   Tashqita’sirlargatuzatishlarkiritish;
   
5. 
   Daromadlamiqaytataqsimlash;
   
6. 
   Iqtisodiyotnibarqarorlashtirish.
   

1-slayd.



2-slayd.



Davlat aholining yashashi, faoliyat ko’rsatishi va ular o’rtasida munosabatlarni o’rnatish uchun qonun, huquqiy normalami o’rnatadi, qonunlarda barchaning tengligini kafolatlaydi, ularning bajarilishini nazorat qiladi.

1. 
   Davlat raqobatni qo’llab-quvvatlash orqali monopoliyaga qarshi kurashadi. Monopoliyavujudgakelgandanarxlarbozormexanizmiorqaliemas, monopolistlartomonidanbelgilanadi. Tovar birsotuvchitomonidantakifqilinganligisababli, jamisotiboluvchilarbelgilanganyuqorinarxdatovarnisotibolishgamajburbo’ladi. Monopoliyagaqarshifaqatdavlatsamaralikurashishimumkin.
   
2. 
   Davlattomonidanaholiniijtimoiyne’matlar - tovarvaxizmatlarbilanta’minlashningasosiysababi, xususiyfirmalarbutovar, xizmatlarniishlabchiqaraolmaydiyokibubilanshug’ullanishnixohlashmaydi. Natijadadlavlatjamiyatuchunzarurbo’lgantovarvaxizmatlarniishlabchiqarishnio’zzimmasigaoladi, Davlatbozortaqdim eta olmagan, lekinjamiyatuchunzarurbo’lganatrof-muhitnihimoyaqilish, mudofaa, sog’liqnisaqlash,maorifkabisohalaruchunzarurbo’lgantovarniyaratadivaxizmatlarka’rsatadi. Tovar vaxizmatlarningijtimoiyligishundaniboratki, birinchidan,bundaytovar, xizmatlarbirgalikdaiste’molqilinadi. Shu bois, ularuchunfuqarolardanalohida-alohidahaqundirislmingilojitopilmayqoladi.Ikkinchidan, butovarvaxizmatlarniishlabchiqarishnatijasidaodatda,foydako’rilmaydi. Shuninguchunbundayiqtisodiyfaoliyatxususiytadbirkorlare’tiboridanchetdaturadi.
   
3. 
   Qo’shimchaikkilamchitashqita’sirlarni ham davlattartibgasolishigato’g’rikeladi. Qo’shimcha (ikkilamchi) tashqita’sirijobiyvasalbiybo’lishimumkin. Ularningharbirigadoirmisollarko’ribchiqaylik. Salbiytashqita’sir, aytaylik, firmaningiqtisodiyfaoliyatinatijasidaatrof-muhitifloslanadi.Yaqinatrofdayashayotganaholisalomatligigaputuretadi. Bu zararnikarnaytirishuchundavlatfirmagaiqtisodiychoralarko’radi. Undirilganjarimamablag’lariniaholisog’lig’initiklashgaishlatadi.
   

Ijobiytashqita’sir: firmaningxayriyamablag’Iarievazigamaktabqurildi. 3undan butunmahallaahlibahramandbo’ldi.Davlatbundayfirmalargato’liqimtiyozlariberib, ularningfaoliyatinirag’batlantiradi.

4. 
   Davlatyaratilganboylikvadaromadlarnitaqsimlaydi, kamta’minlanganoilalarniijtimoiyhimoyagaoladi.
   
5. 
   Iqtisodiyotnibarqarorlashtirish, ishsizlikni, inflyatsiyanioldiniolishchora-tadbirlarinibelgilaydi. Iqtisodiyo’sishnita’minlashgaintiladi, iqtisodiynuvozanatnisaqlabturishchoralariniko’radi.
   

4. 
   Yangimavzunimustahkamlash
   

Guruhlargasavollargajavobtayyorlashiso’raladi(2-slayd):
3-slayd.

Mamlakatimiz iqtisodiyoti oldida ijtimoiy maqsadlar turadi? Ularni sharhlang.





Davlatning iqtisoditotini tartibga solib turuvchi vazifalari haqida nimalarni bilasiz? Nima sababdan davlat bu vazifalarni o’z zimmasiga oladi?


Ijtimoiytovarlarqandayxususiyatlargaegabo’lishikerak?Javobingiznimisollaryordamidaasoslang.



Tayyorgarlikuchun 10 daqiqavaqtberiladi.Keyinguruhqatnashchilariningjavoblaritinglanadi.

Taxminiyjavobvarianti.

Davlatningiqtisodiyvazifalari.

1.Jamiyatninghuquqiyvaijtimoiyasosinisaqlabturishbo’yicha
davlatningfaoliyatturlari:

• 
  mamlakatmiqyosida ham ijtimoiy, ham iqtisodiyboshqaruvnita’minlash;
  
• 
  davlatgaqarashlikorxonavatashkilotlarniboshqarish, moliyaviymablag’larbilanta’minlabturish;
  
• 
  asoslanganmuhitnio’rnatish, fuqarolarningtinchlikhamdaosoyishtaliginihimoyaqilish.
  

2.Raqobatniqo’llab-quvvatlashbo’yichadavlatningfaoliyatturlari:

• 
  bozortizimivatadbirkorliknihimoyaqilish;
  
• 
  raqobatvaerkiniqtisodiyfaoliyatgakengyo’lochibberish;
  
• 
  antimonopoltadbirlarniamalgaoshirish.
  

3.Aholiniijtimoiytovarvaxizmatlarbilanta’minlashbo’yichadavlatningfaoliyatturlari:

• 
  mamlakatxavfsizliginita’minlash;
  
• 
  maorifvafannirivojlantirish;
  
• 
  tibbiyxizmatniyaxshilash;
  

4.Atrof-muhit bo’yichadavlatningfaoliyatturlari:

• 
  atrof-muhitniifloslanishiningoldiniolish;
  
• 
  ekologiksoliqlarnijoriyetish.
  

5.Daromadlarniqaytataqsimlashbo’yichafaoliyatturlari:

• 
  soliqlarniyig’ishvatartibgasolibturish;
  
• 
  aholiningkamta’minlanganqatlamlarinihimoyaqilish;
  
• 
  aholiningturmushdarajasiniko’tarish.
  

6.Iqtisodiyotnibarqarorlashtirishbo’yichadavlatningfaoliyatturlari:

• 
  pul-kreditsiyosatiniolibborish;
  
• 
  bozorinfratuzilmalariniyaratishvaqo’llab-quvvatlash;
  
• 
  davlatningxarajatlarinidaromadmiqdorigamutanosibravishdarejalashtirishvaamalgaoshirish;
  

—inflyatsiyaningoldiniolishgaqaratilgantadbirlarniamalga
oshirish.

O’qituvchio’quvchilardano’tilganyangimavzuyuzasidanqaydarajadama’lumotlargaegaekanliklariso’raladi:

• 
  Bugungidarsdannimalamibiliboldingiz?
  
• 
  Nimalamio’rgandingiz?
  
• 
  NimalarSizuchunyangilikbo’ldi?
  
• 
  Yana nimalamibilishniistaredingiz?
  

G’olibguruhe’lonqillinib, darsdavomidafaolishtiroketgano’quvchilar 5 ballikreytingtizimasosidabaholanadilar.

Uygavazifa.

1. 
   "Bilimingiznisinabko’ring!" dagi 1, 2, 3, 4, 5,6-savollar (53-bet);