O zbekiston respublikasi sogliqni saqlash vazirligi toshkent pediatriya tibbiyot instituti

Inson vahayvonot dunyosida organizmning ichki muxitini mo'tadil bir xil
saqlaydigan to'qimalar ichki muxit to'qimalari hisoblanadi.
Ichki muhit to’qimalariga qon, limfa, biriktiruvchi to'qimalar kiradi. Bu
to'qimalar organizm ichki muxitini bir xilda saqlanishi (gomcostaz) uchun
javob beruchi asosiy to'qimalar bo'lib, ular organizmning hamma qismida
uchraydi va moddalar almashinuvida faol qatnashadi. Bu to'qimalaming o'ziga
xos qator xususiyatlari mavjud.
1. Ular mczenximadan rivojlanadi.
2. Tayanch-lrofik vazifani o'taydilar.
3. Hujayra va hujayralararo moddadan tashkil topgan.
4. Gomcostazni saqlashda qatnashadi.
5. Ximoya jarayonida qatnashadi.
6. Plastik jarayonlarda qatnashadi.
Lckin ayrim vazifalarni bajarishda ba'zi to'qimalar ustivorlikka ega.
Masalan, qon, limfa, siyrak tolali to'qimalar ko'proq trofik, himoyada
qatnashsa, suyak, tog'ay kabi biriktiruvchi to'qimalar ko'proq tayanch,
mcxanik vazifani o'taydilar. Hujayralararo moddalar ayrim to'qimalarda,
suyuq (qon, limfa), ayrimlarida yumshoq (siyrak tolali biriktiruvchi to'qima),
yoki qattiq (suyak to'qimalar) bo'ladi.
Qon va limfa embrional davrda mczenximadan hosil bo'lgan dasllabki
ichki muxit to'qimalaridir. Bu ikki to'qima suyuq hujayralararo modda va
unda joylashgan shaklli clcmcntlardan iborat.
QON
Qon - qon tomirlarida sirkulyatsiya qiluvchi suyuq to'qima bo'lib, uning
suyuq qismini plazma deyiladi va plazma qonning 55-60% ni tashkil etadi.
Qonning quyuq qismini qonning shaklli clcmcntlari tashkil etadi. (73-rasm)
Qon trofik, nafas, himoya, chiqarish, gomcostalik, transport vazifalarini
o'taydi. Klinikada gemogramma, leykotsitar formula atamalar ko'p ishlatiladi.
73-rasm. Qon shaklli elementlari
128

---