O zbekiston respublikasi sogliqni saqlash vazirligi toshkent pediatriya tibbiyot instituti

Hujayra va to'qim alarning m etobolizm i va kim yoviy
tarkibini o'rganish usullari
H u ja y ra va to 'q im a la rd a g i n o z ik tu z ilm a la r, u larn in g jo y la sh u v i va 
kim y o v iy ta rk ib i, ulard ag i b io k im y o v iy ja ra y o n la m i o 'rg an ish tib b iy o t va 
b io lo g iy ad a k a tta o 'rin tu tad i. U larn i o ’rg an ish u ch u n m axsus u su lla r 
q o 'llan ilad i.
H u ja y ra va to 'q im a la rn i m o rfo lo g ik tu z ilish in i faqat m ik ro sk o p d a k o 'rish , 
yam o d d iy m o rfo lo g ik u su l b ilan ulard ag i h a y o t ja ra y o n in i to 'liq o 'rg a n ib
bo 'lm ay d i. M o rfo lo g ik iz la n ish la r fizio lo g ik va b io k im y o v iy izlan ish lar b ilan
k o m p lc k s olib b o rilg a n d a g in a to 'liq m a 'lu m o t o lish m um k in . S h u n d ay
u su lla rd a n b iri sito -g isto x im iy av iy u su llard ir. B u u su llar y o rd am id a h u ja y ra , 
to 'q im a , 
azo la rn in g
tu rli 
q ism la rid a
o q sillar, 
u g lcvodlar, 
lip id lar, 
a m in o k is lo ta la r, faol m o d d a la r, v itam in lar, D N K , R N K , ferm en tlar faolligini 
bilish m u m k in . Silo- g is to x im iy av iy u su lla r ish latilad ig an xim iy av iy m o d d a va 
tu z ilm a o 'rta sid a g i rc a k siy a n in g m ax su slig ig a aso slan g an . R cak siy a o q ib atid a 
m a x su s ra n g la r hosil bo'ladi. R an g larn in g xili va k u ch in i an iq lash o rq ali, 
tu z ilm a g a , ja ra y o n g a b ah o b erilad i. K ey in g i y illard a b irg in a sifat an a liz g a
cm a s, b alk i m iq d o riy an a liz g a k o 'p ro q e ’tib o r b crilm o q d a. H u jay rad ag i 
m o d d a la rn in g n u r sp e k trla rin i tu rlich a y u tish i a so sid a , b u m o d d a la r m iq d o rin i 
sito sp e k tro fo to m e triy a u su lid a o 'rg a n ish m u m k in . M a x su s q o ’lla n m a la rd a bu 
u su lla r batafsil yozilgan.
E le k tro n m ik ro sk o p n in g
k irib
k clish i 
b ilan
e lc k tro n m ik -ro sk o p ik
sito x im iy a (g isto x im iy a ) h a m riv o jlan ib kctdi. K ey in g i yillarda rad io ak tiv
iz o to p la r va an tite lo la la rn in g o lin ish i b ilan g isto lo g iy ad a m akro - va 
m ik ro m o lc k u la la m i an iq lash u c h u n o 'ta sczg ir u su lla r p ay d o b o ’ldi, ay n iq sa
im m u n o lsito x im iy a , im m u n o g islo x im iy a k en g rivoj to p d i, bu b ilan k lin ik
im m u n o lo g iy a n in g riv o jig a k atta h issa q o 'sh ild i. T u rli o n k o lo g ik , virusli 
k a sa llik la rd a im m u n h u ja y ra tu rla rin i, v iru sla m i an iq lash an ch a oson bo 'lib
qoldi. R ad io ak tiv izo to p lard an 3N - tim id in y ad ro d a D N K ni an iq lash d a, 3N - 
u rid in R N K a n iq la sh d a ish latilad i va u la r radio av to g rafry ad a k e n g q o 'llan ilad i 
(rasm ).
R ad io av to g rafiy a usuli b io lo g ik tu z ilm a la rd a g i m o d d a a lm ash in u v in i a n iq
k o 'rsa tib beradi. B u usul a so sid a rad io ak tiv c le m c n tla r (fosfor - R 3 2 , u g lero d - 
S 1 4 , v o d o ro d - N 3 , o ltin g u g u rt - S 35) yo k i u larn in g n ish o n la n g a n b irik m alari 
(m a sa la n m c tio n in S35, o lc in k islo tasi - N 3 ) ni ish latish y o ta d i.G isto lo g ik
k c sm a la rg a fo to e m u lsiy a la r su rib , ra d io a k tiv izo to p larm o c h iltirish y o 'li b ilan
an iq lan ad i. N u rla n g a n iz o to p la r fo to cm u lsiy a b ilan rca k siy a g a k irish ad i va 
d o g 'la r sifatida k o 'rin ad i. B u b ilan n u rlan g an a n io n , m c ta lla m i o q sil tark ib ig a, 
y o k i D N K a so sia rin i D N K ta rk ib ig a k irish tc z lig i, o q silla rn in g h o sil b o ’lish i, 
n is h o n la n g a n h u ja y ra la rn in g m ig ra tsiy a s i (tc z lig in i) va sh .k aniqlandi.