O `zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining instrumental tahlil usullari fanidan o`quv-uslubiy majmua

W = W_p ----------- = ----------
P_oT_r

W – kolonkadanchiqayotgangazmiqdori

W_{p -} gazningsarflangano‘lchami, sm³/min
P_o – gazningkolonkadanchiqayotganbosimi
P_v- suvningbosimi
T_k- kolonkaharorati
T_r– sarflanayotgansuvningharorati
Ushlanishvaqtivamasofaningturliomillargabog‘liqligiamaliyotdaxatoxulosalargaolibkelishimumkin. Shuninguchunajralishjarayoninibelgilovchikattalik - ushlanishxajmiV_Rdanfoydalaniladi. Uniushlanishvaqtibilangazfazasioqiminixajmiytezligiko‘paytmasiko‘rsatadi.

Aralashmakomponetlarito‘liqajralmagandao‘lchashmumkinemasvabuxoldaikkinchiajralishkriteriysi K₂kiritiladi, h_minshuorqalito‘liqajralishibelgilanadi.
h₂ - h_min
K₂ = -----------
h₂
h₂ - kichikroqcho‘qqibalandligi.
h_min - cho‘qqilaro‘rtasidagiminimumbalandlik.
K₂ - kattalik 0 dan 1 gaqadar K₁ningo‘zgarishigavaajralayotgankomponetlarmiqdorinisbatiningo‘zgarishigaqarabo‘zgarishimumkin.
Ushlanishkattaliklarixromatogrammaningto‘liqharakteristikasinibermaydi. CHunkibirxilaralashmaningkomponentlariikkiturlikolonkalardabirxilushlanishkattaliklarigaegabo‘lsalarhamcho‘qqilarko‘rinishiturlibo‘lishimumkin. Birxilkolonkalardankengko‘rinishdaxromotografikcho‘qqichiqishimumkin. SHusabablito‘liqharakteristikaolishuchunqo‘shimchacho‘qqilarxarakterinibelgilovchiparametrkirgizilgan. Buparametrnazariytarelkalarsonidebataladi (NTS).
BirNTSgamoskeladigankolonkauzunliginazariytarelkabalandligi (NTB) debbelgilanadi.Nazariytarelkalarnazariyasini 1941 yilda J.P. Martin va R.Synqe taklifqilishgan. Bunazariyagaasosanxromatografikkolonkaaloxidaqatlamlardan (tarelkalardan) tashkiltopgandebqaraladi. Harbirqatlamninazariytarelkadebqarashqabulqilingan.XromatografikkolonkalarningeffektivligikolonkaningbirlikuzunligigamoskeladiganN.T.Sbilananiqlanadi.Kolonkaningbirlikuzunligigaqanchako‘pNTSmoskelsa, xromotogrammacho‘qqisishunchauchliroqvaingichkaroqxosilbo‘ladi. NTSnixromatogrammaorqaliquyidagitenglamadanfoydalanibtopishmumkin.

BuerdaX -namunakirgiziladigannuqtadantocho‘qqimaksimumigachabo‘lganmasofayokiushlanishvaqti U– cho‘qqiasosiningkengligi (mm). Buformulayordamida,cho‘qqiasosikengliginianiqlashuchuncho‘qqitomonlarigaurinmo‘tkazishkerak. Shuninguchunamaliyotdako‘proqquyidagiformulaishlatiladi.