O `zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining instrumental tahlil usullari fanidan o`quv-uslubiy majmua

Qattiq	10^-3-10^-1
5*10^-2-10^-1
Induktivbog‘langanplazma	6000-10000	Qattiq	10^-8-10^-2	1*10^-2-5*10^-2

Alangafotometriyasiusulidatahlilqilinadiganmoddaningnamunaeritmasialangagapurkaladi. Bundaalangaqat’iyaniqqaytatakrorlanuvchanxaroratbo‘lishikerak. Alangayuqoriharoratlibo‘lganligiuchuneritmaningerituvchisibug‘lanib (yonib) ketami. Alangadatekshiriladiganqattiqmoddaningmaydazarrachalariqoladi. Buzarrachalaroldintermikdissotsialanib, erkinatomlar (atomargaz) hosilqiladi:

MAeritmaMA + erituvchi; MAM + A

Hosilbo‘lganatomlarningbirqismialangaenergiyasiniyutibqo‘zg‘atilganholatgao‘tadi.

Qo‘zg‘atilganxolatdanasosiyxolatgao‘tganatomo‘ztabiatigaxoschastotagaegabo‘lganfotonlarchiqaradi. CHiqayotganfotonlartegishlioptiksistemadano‘tganda, busistemanurningumumiydastasidanchastotalarianiqlanadiganmoddagato‘g‘rikeladiganqisminiginao‘tkazadi. Ushbunurlanishningintensivliginio‘lchashasosidatekshiriladiganmoddaningtabiativamiqdorianiqlanadi. Tajribalarjarayonidaaniqvaqaytatakrorlanuvchannatijalarolishuchunalanganingharoratibirxilbo‘lishinita’minlashkerak. Buninguchungorelkagayonilg‘iyokioksidlovchi (havoyokikislorod) qat’iyo‘zgarmastezlikvabosimdaberilishkerak. Alangaharoratiyuqoribo‘lsa, chiziqlarningintensivligivausulningsezuvchanligiortadi.

Alangafotometriyasi (AF)

AF – biroqelementatomitomonidannurlanishniajralishigayokinuryutishigaasoslanganSFmetodhisoblanadi. Nurniyutishyokiajratishatomlarelektronlarinibirenergetikholatidanikkinchienergetikxolatigao‘tishibilanbog‘liqdir. Elektronlarnipastkienergetikqatlamdanyuqorienergetikqatlamgao‘tishitashqinurlanishnita’sirida (nurlanishchastotasi) =(E₁-E₀)/hmajburiysodirbo‘ladi.
Nurlanishdaatomlarniko‘chishio‘z-o‘zichayokitashqinurlanishnita’siridahosilbo‘lishidashuatomgauajratadigannurchastotasidaginurta’siridabo‘ladi.
Emissionfotometriyadaodatdaatomlarelektronlariniqatlamlarigao‘tishio‘zholichao‘zgarishiqo‘llaniladi.
AF – alangaharoratinibirozpastligisababliasosan, osondissotsialanadiganmoddalarnianiqlashgaimkonyaratadi.
AF – usuliunimoslamalarinisoddaligi, tahlilqilishniosonligi, boshqafizik-kimyoviytahlilusullarigaqaragandaaniqligi, sezgirligi, unikengqo‘llanilishigaasosbo‘ladi. Uasosanqo‘zg‘oluvchielementlarnivaatomlargaosondissotsialashganmoddalarnianiqlashdaishlatiladi. Buusulasosanishqoriyvaishqoriy-ermetallarnimikrogrammamiqdorinifarmpreparatlartarkibidananiqlashdakengqo‘llaniladi.
HozirgivaqtdaAFusulibilan 50 danortiqelementlarni 2-4% aniqlikdaaniqlanadi.
Tekshiriluvchimoddaeritmasininamunasipurkagichyordamidagazgorelkasialangasigayuboriladi, alangadamoddagazxolatgao‘tadi, bundatekshiriluvchimoddadanhosilbo‘lganatomlarnurmanbaidannuryutadiyokinurajratadi, bunurlarfotoelementdaaniqlanadi. Hosilbo‘ladiganfototokmiqdorimoddakonsentratsiyasigaproporsionalbo‘ladi. Hosilbo‘lganfototokkattaligi, hosilbo‘lganatomlarmiqdoridantashqarialangatarkibiga, unixaroratiga, purkagichkonstruksiyasigavapurkalishsifatigabog‘liqbo‘ladi. Fototokkattaligibirikmalarniatomlargadissotsiyalanishdarajasigavaatomlarnialangadaionlanishdarajasigahambog‘liqbo‘ladi.
AF – yonishhosilqiluvchimanbasifatidaturligaz-aralashmalariqo‘llaniladi.

Ba’zialangalarnixarorati^oSlarda

Gazturi	Nazariy	Amaliyaniqlangan
YOritishgazi-havo	1840	1700-1840
Korbyuratorgazihavo	-	1918
Propan-havo	1925	1925
Vodorod-havo	2115	2000-2045
Atsitilen-havo	2250	2125-2397
Vodorod-kislorod	2600-2780	2550-2660
YOritishgazi-kislorod	2800	2730
Propan-kislorod
Rselien-kislorod
Vodorod-ftor
Ditsian-kislorod
Ditsian-ozon

Alangagamoddalareritmasinipurkashalangaxaroratinipasaytiradi. Elementlarnianiqlashsezgirliginipasayishigasalanganinurlanishinianiqlanayotganelementninurlanishigaspektriturliuchastkalaridamoskelibqolishi, alangaayniqsa 306-330 nmto‘lqinuzunligida (UF) kuchlinurlanishgaega.