O `zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining instrumental tahlil usullari fanidan o`quv-uslubiy majmua

Xromatografiknasadkalikolonka
Zarrachalarkattaligi 0,25-0,5 mmbo‘lganinzimg‘ishtiyokiboshqasorbentlarzarrachalarini 1:1 nisbatdagixloridkislotabilan 10 daqiqaqaynatibishlanadi. Ishlov 2-3 marotabaqaytariladi, so‘ngneytralsharoitgachatozalangansuvbilanyuvilib, quritgichshkafida 120-150⁰Sdaquritiladi. Quritilganinzimg‘ishtiyokisorbentmufelpechida 3 soat 100-500⁰Sissiqlikdaqizdiriladi. Natriyishqorivaalkilsulfanatninatriylituzidan 0,1gdanolib 100 mlmetilspirtidaeritiladi.
30gqizdirib, sovitilganinzimg‘ishtinichinnitovoqchagasolib, unga 0,1gnatriyishqorivaalkilsulfanatninatriylituzinisaqlaganmetanoleritmasidan 100 mlquyiladi. Aralashmalitovoqchanisuvhammomidaspirtuchibketgungaqadarqizdiriladi.
6gtozalanganSHostakovbalzamisaqlagan 100 mlxloroformeritmainiishlangansorbentustigaqo‘yiladi. Aralashmadagierituvchiuchibketgunchaqadararalashtiribturiladi. Kolonkani 17-18gnasadkabilanto‘ldiriladi. Maxsusasbobbo‘lmagantaqdirdanasadkanijoylashtirishmaqsadidaqattiqbuyumbilansekin-astauribturiladi. To‘ldirilgankolonkaxromatografgajoylashtiriladivaishchiharoratdakolonkaga 2-5 soatdavomidaazotgaziyuboriladi, o‘zgarmasO (nol) chizig‘igacha) so‘ngtekshiruvolibboriladi.
Alkilsulfatninatriylituziniolinishi
Alkilsulfatsaqlovchikirporoshoginimetilspirtibilanishlanadi. Eritmafiltrorqalisuzib, suvhammomidaquruqqoldiqqolgunchabug‘latiladi. Hosilbo‘lgansarg‘imtirqoldiqjihatidansovigungao‘xshashbo‘ladi.
SHostakovbalzaminitozalash
Balzamnisuvchli (vakuum) nasosbilanulanganxoldaqaynayotgansuvhammomida 50-60⁰Sharoratdaqizdiribuchuvchanyotmoddalardantozalanadi. Nasadkanitayyorlashuchunboshqareaktivlardanhamfoydalanishmumkin. Qattiqsorbentsifatidasferoxrom (TND-TS-M-), rizorb, xromaton, xromasorb, teflonlardanqaytaishlovsizfoydalanishmumkin. Qo‘zg‘olmasfazasifatidamolekulyarmassasi 1000-5000 bo‘lganpolietilenglikolishlatilishimumkin. Alkilsulfatlarbilanbirqatordaditergenttvin-60, tvin-80, skvalantlarniishlatishmumkin.
Detektorlar
Detektorlarqo‘zg‘aluvchigazfazasinivaajralgankomponentlarningma’lumbirxususiyatlarinianiqlaydi.
Komponentlarnianiqlashxromatografikkolonkadanchiqayotgangazoqiminingfizikaviy, kimyoviyyokifizik-kimyoviyxususiyatlarinio‘zgarishielektrquvvatigao‘tkazishhisobigaamalgaoshiriladi. Detektorhosilqilgansignaliorasidagimoddalararalashmasiniajralishsignalarinianiqlanadi. Signalninghosilbo‘lishimoddaaralashmasininguyokibuo‘lchanayotganparametriyokixususiyatiningo‘zgarishigabog‘liqbo‘ladi.
Detektorningelektrsignalisistemaningfizik-kimyoviyxususiyatlari: zichlik, issiqlik-o‘tkazuvchanlik, issiqlikta’siridaionlanishkabio‘zgarishinatijasidahosilbo‘ladigandetektorningelektrsignalini-xromatogrammaniyoziboluvchiqurilmayordamidabelgilanadi. Xromatogrammanitahlilqilisharalashmadagimoddalarningsifatvamiqdoriytahlilinibajarishimkoniyatiniberadi.
Gaz-xromatografiktahlildabir-biridanishbosqichlarivatuzilishijihatidanfarqlanadigan: katorometrlar, alangaionizatsion, elektronushlabqoluvchidetektorlar, termoiondetektorlarvaalangalifotometrikdetektor