O ’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti fiziologiya kafedrasi

Ish anjomlari: sfigmograf, kimograf. Tajriba odamda olib boriladi.
Tajriba o’tkazish tartibi. 4 ta barmoqni tekshiriluvchining bilak arteriyasi sohasiga quyib, tomirning eng aniq urayotgan joyi aniqlanadi. Tekshiriluvchining bilagiga sfigmograf shunday qilib o’rnatilsinki, natijada bu arteriyaning eng aniq urayotgan nuqtasida bo’lsin. Sfig­mogramma yoziladi.
I shni rasmiylashtirishga doir tavsiyalar. Arterial pulsning va puls egri chizig’ining alohida qismlarining kelib chiqishini tushuntiring

B

A

A-Pulsni sanash; B-Odam tanasida yuzaroq joylashgan nuqtalar.


Nazorat savollari.

1. 
   Arterial puls deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   Pulsning nechta asosiy xossasi farqlanadi?
   
3. 
   Anakrota va katokrota terminlariga tushuncha bering.
   
4. 
   Puls to’lqini qaysi tomirda so’nadi?
   

21- LABORATORIYA. Yurakning o’tkazuvchi tizimi. Baqa va odam yuragining o’tkazuvchi tizimini solishtirish (Stannus tajribasi).
Ishdan maqsad: Quyidagilarni isbotlovchi Stannius tajribasini takrorlash.

1. 
   Asosiy avtomatiya markazlarini joylashishi.
   
2. 
   Avtomatiya gradientini mavjudligi.
   
3. 
   Yurak avtomatiyasi markazlarini joylashishi.
   

Yurak ritmik ravishda qisqarishlarni ta’minlovchi impulslar yurakning o’zida hosil bo’ladi. Yurakni qisqartira oladigan impulslar dastlab qaerda hosil bo’lgan? Uning hamma qismlari ham bir xil avtomatiya darajasiga egami? Kabi savollarga birinchi marta Stannius tajribasi javob beradi. Bu tajriba ketma–ket yurak qismlarini bir – biridan ajratib qo’yuvchi 3 ta ligatura qo’shishdan iborat. Tajriba boshlanmasdan avval baqa yuragini tuzilishi bilan tanishib chiqmoq kerak. U ikkita bo’lmacha va qorinchadan iborat bo’lib, uning bo’lmachaga venoz sinusi yondosh turadi.