O ’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti fiziologiya kafedrasi



Download 9,19 Mb.
bet41/229
Sana01.06.2022
Hajmi9,19 Mb.
#624030
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   229
Bog'liq
2 5296425138235903642

Lateral tizzasimon tana ko’ruv signallarini ko’chiruvchi yadrodir. Bu yadroning neyronlariga oldingi to’rt tepalikning birlamchi ko’ruv markazlaridan impulslar keladi. Lateral tizzasimon tana neyronlarining o’siqlari katta yarim sharlar po’stlog’ining ko’ruv zonasiga boradi.
Medial tizzasimon tana eshituv yo’lining ko’chiruvchi yadrosidir. Bu yadroning neyronlariga orqadagi to’rt tepalikning birlamchi eshituv markazlaridan impulslar keladi. Medial tizzasimon tana neyronlarining o’siqlari katta yarim sharlar po’stlog’ining eshituv sohasiga boradi.
Uzunchoq miyadagi Goll va Burdax yadrolaridan boshlangan tolalar (lemnisk yo’llari) va orqa miya bilan talamus o’rtasidagi yo’l orqali, shuningdek uchik nerv yadrolaridan boshlanuvchi tolalar orqali talamusga keluvchi impulslar teri, yuz tana va qo’l-oyoq retseptorlaridan, proprioretseptorlardan axborot olib keladi. Bu axborot talamusning ortqi ventral yadrosiga keladi. Bu yadroning neyronlari oladigan axborotini katta yarim sharlar po’stlog’ining orqadagi markaziy pushtasi-somatosensor sohasiga ko’chiradi. Ortqi venral yadroga ta’m bilish retseptorlaridan ham impulslar keladi. Vistseroretseptorlardan keladigan impulslar ham ortqi medial ventral yadroga kiradi. Bu adashgan nerv qorin va chanoq nervlari ta’sirlanganda ortki ventral yadroda yuzaga chiqarilgan potentsiallarni tekshirib aniqlangan (R.A.Durinyan). Miyachadan impulslar ventrolateral yadroga kiradi, u yerdan katta yarim sharlar po’stlog’ining oldingi markaziy pushtasiga, ya’ni motor zonasiga boradi. Ba’zi ma’lumotlarga qaraganda, talamusning oldingi yadrolariga vistseroretseptorlardan va qisman hid biluv retseptorlaridan ham impulslar keladi. Impulslar talamusning oldingi yadrolaridan katta yarim sharlarning limbik sohasiga boradi.
Retseptorlarning muayyan guruxlaridan impuls oluvchi neyronlarning talamus yadrolaridagi joylashishi turli usullar bilan takshirilgan.
J.Dyusser de-Barren maymunlar ustida tajribalar qilib, talamus yadrolarining ayrim qismlariga strixnin eritmasini ingichka ignada yubordi va shundan keyin gavdaning teri yuzasidagi turli qismlarda sezuvchanlik o’zgarishini tekshirdi. Strixnin eritmasi qaysi joyga yuborilishiga qarab, gox yuz sohasida, gox oldingi yoki keyingi oyoqlar sohasida sezuvchanlik ortishini (giperesteziya kelib chiqishini) aniqladi. Sezuvchanlik gavdaning ayniqsa qarama-qarshi tomonida ko’proq buziladi. V.Mauntkastl va E.Xenneman talamus ortqi ventral yadrosining turli qismlariga yupqa elektrodlar kiritib, gavdaning turli qismlari ta’sirlanganda yuzaga chiqarilgan potentsiallarni qayd qilishdi. Gavdaning turli sohalaridagi retseptorlardan keluvchi impulslar ortqi ventral yadroning turli qismlariga kirishi mushuk, quyon va maymunlar ustidagi tajribalardan ko’rsatib berildi. Boshning yuz qismi va oldingi oyoqlar, ayniqsa distal qismlari (maymunlarning barmoqlari) sezuvchanligining talamusdagi vakillik sohasi tana va keyingi oyoqlar sezuvchanligining vakillik sohaga qaraganda kengroq. Buning ma’nosi shuki, yuz va oldingi oyoqlarning retseptorlaridan impuls oladigan neyronlar tana va keyingi oyoqlarning retseptorlaridan axborot oluvchi neyronlarga qaraganda ancha ko’proq. Gavda ayrim qismlarining yadrodagi vakillik sohalari qat’iyan chegaralangan maydonlar bo’lmay, qisman bir-birini qoplaydi. Gavdaning tegishli qismidagi ekstroretseptorlardan signal oladigan neyronlar yadroning qaysi qismlari bo’lsa, vistseroretseptorlardan impuls oluvchi zonalar ham o’sha qismlarida ekanligi yuzaga chiqarilgan potentsiallar usuli bilan ko’rsatib berildi.
Gavdaning turli qismlari ta’sirlanayotgani haqidagi signallarni qabul qiluvchi talamik neyronlardan impulslar katta yarim sharlar po’stlog’idagi somatosensor sohaning turli qismlariga kiradi, bu zonada teri va muskul-bo’g’im retseptsiyasining vakilligi ham muayyan fazoda taqsimlangan bo’ladi.
Ko’z to’r pardasining turli qismlaridagi retseptorlaridan impuls oluvchi neyronlarning fazoda bir qadar chegaralanganligi lateral tizzasimon tanada ham qayd qilinadi. Kortiy a’zosining turli qismlaridagi retseptorlardan impuls oluvchi neyronlarning fazoda huddi shuningdek bir qadar chegaralanganligi medial tizzasimon tanada ham kuzatiladi.

Download 9,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   229




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish