113
ma’lum ketma
-ketlikda va aniq istiqbolga asoslanib bajarilishini
ta’minlasa, audit taktikasi esa qo‘
yilgan maqsadlarga erishishning shakl
va usullarini ifodalaydi
18
. Auditni rejalashtirishdan asosiy maqsad audit
jarayonidagi umumiy ish hajmini aniqlash, tekshirish muddatlarini
belgilash, auditni
o‘
tkazishda q
o‘
llanilishi mumkin b
o‘
lgan il
g‘
or usullar
tarkibini, k
o‘
rsatiladigan auditorlik xizmati qiymatini hamda auditorlik
xatarini aniqlashdan iborat. Auditni rejalashtirish 3-son
“
Auditni
rejalashtirish
ˮ
nomli AMS va 9 son
“
Auditorlik isboti va xatari
ˮ
nomli
AFMS talablari asosida amalga oshiriladi. Ushbu standartlarga asosan
auditni rejalashtirishda quyidagi tamoyillar hisobga olinishi kerak
b
o‘
ladi:
rejaning t
o‘
liqligi;
rejaning uzluksizligi; rejaning ixchamligi.
Audit standartlariga asosan uning rejalashtirilishi quyidagi uch
bosqichda amalga oshiriladi:
auditning dastlabki rejasini tuzish;
auditning umumiy rejasini tuzish;
audit dasturini tuzish.
Auditning dastlabki rejasi auditorlik tekshiruvini
o‘
tkazishga
rozilik berishdan va auditorlik shartnomasidan oldin tuziladi. Ma’lumki
k
o‘
p mulkchilikka asoslangan x
o‘
jalik yurituvchi subyektlarning
faoliyatlari, ulardagi jarayonlar, audit obyektlari har xil b
o‘
ladi. Shuning
uchun auditorlik tashkilotlari auditning dastlabki rejasini tuzadi. Ushbu
rejadan x
o‘
jalik yurituvchi subyektning turi va faoliyat y
o‘
nalishi;
bankning tarkibiy tuzilishi va boshqarilishi; bank mabla
g‘
larining turlari
va shakllanish tartibi; moliyaviy x
o‘
jalik k
o‘
rsatkichlari va ularning
bajarilishi; bankda ichki nazoratni tashkil etilishi; x
o‘
jalik yurituvchi
subyektning boshqa
shaxslar bilan
o‘
zaro hisob-kitoblari kabi masalalar
o‘
z ifodasini topadi.
Yuqoridagi masalalarni
o‘
rganish va auditning dastlabki rejasini
tuzishda auditorlik tashkiloti bankning nizomi, bank faoliyatini qayd
etishga asos b
o‘
lgan hujjatlar, hisob siyosatini aks ettiruvchi hujjatlar,
moliyaviy hisobot, bank, moliya, soliq organlarining x
o‘
jalik yurituvchi
subyekt
faoliyatiga oid ma’lumotnomalari, bank va uning mijozla
ri
o‘rtasida tuzilgan shartnomalar va ularning bajarilishi ma’lumotlaridan
18
Auditorlik faoliyati milliy standartlari,-
T.:O‘zbekiston Respublikasi
114
foydalanadi. Yi
g‘ilgan ma’lumotlar tahlili natijasi va dastlabki rejaga
asosan audit
o‘
tkazishga rozilik oladi
va shartnoma tuziladi
19
.
Auditorlik shartnomasining maqsadi va q
o‘
yilgan vazifalariga
qarab auditning umumiy rejasi tuziladi. Auditning umumiy rejasida
tekshirishga m
o‘
ljallanayotgan x
o‘
jalik yurituvchi subyektning nomi,
audit davri, auditga ajratilgan muddat, auditorlik guruhining tarkibi,
rejalashtirilayotgan ishlarning turi, uning bajaruvchilari k
o‘
rsatiladi.
Auditning umumiy rejasida auditorlik isboti va auditorlik xatarining
darajasi ham keltiriladi. Ushbu reja auditorlik guruhi rahbari tomonidan
imzolanadi va auditorlik tashkiloti rahbari tomonidan tasdiqlanadi.
Quyida tijorat banklarida kredit operatsiyalarini tekshirish audit rejasi
keltirilgan:
11-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: