O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


«Sog'lom   fikr»,  «Universal  axloq»  asariarida  bayon  etilgan



Download 10,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet304/412
Sana12.09.2021
Hajmi10,33 Mb.
#172143
1   ...   300   301   302   303   304   305   306   307   ...   412
Bog'liq
Inson falsafasi. Choriyev A

«Sog'lom   fikr»,  «Universal  axloq»  asariarida  bayon  etilgan.

2  Гольбах.  Избранные  произведения.  В  двух  томах.  Том  1.  М.,  1963,  123-bet.

301



ijtimoiy  muhit  katta  rol  o‘ynaydi,  degan  g‘oyani  olg‘a  suradi. 

Shunday  ziddiyatli  mulohazalar  ta’sirida  fikr  yuritgan  Golbax, 

odamlar  faoliyat  ko‘rsatishining  bosh  determinanti  foyda  va  man­

faat,  degan  tezisni  olg‘a  suradi.

Yuqoridagi  fikr-mulohazalardan  ko'rinib  turibdiki,  XVIII  asr 

fransuz  faylasuflarining  inson  to‘g‘risidagi  qarashlarida,  asosan, 

ikki  tendensiya  mavjud  edi.  Chunonchi,  Volter,  Russo,  Konoares 

inson  muammosini  ma’rifatparvarlik  nuqtayi  nazaridan  tahlil  qi- 

lishsa,  Kondelyak,  Lametri,  Gelvetsiy  mexanistik,  naturfiiosoflk 

pozitsiyadan  turib  tahlil  etishar  edilar.  Boshqacha  aytganimizda, 

ma’rifatparvar  faylasuflarning  inson  to‘g‘risidagi  qarashlari  asosida 

insonparvarlik  g‘oyalari  yotgan  bo‘lsa,  mexanik-naturfilosofik  fikr 

yurituvchi  faylasuflarning  inson  to‘g‘risidagi  fikr-mulohazalarining 

asosida  olamning  mexanik  manzarasi  yotar  edi.  Fransuz 

ma’rifatparvarlari  inson  to‘g‘risidagi  qarashalarida  ingliz  faylasufi 

Jon  Lokk  an’analariga  amal  qilishsa,  mexanik-naturfilosofik  pozit- 

siyada  turgan  faylasuflar  inson  haqidagi  qarashlarida  Bekon, 

Dekart,  Didro  an’analariga  asoslanadilar.  Xuddi  shuning  uchun 

ham,  ulaming  inson  to‘g‘risidagi  fikr-mulohazalarida  mexanizm, 

naturalizm  elementlari  chatishib,  qo'shilib,  qorilib  ketgan  edi.

Alohida  ta ’kidlab  o‘tish  zarurki,  inson  shaxsining  kamol 

topishida  ijtimoiy  muhit,  ayniqsa,  tarbiyaning  roli  haqidagi  XVIII 

asr  fransuz  ma’rifatparvarlari  bayon  qilgan  fikr-mulohazalar  inson 

muammosi  yechimi  borasida  olg'a  tashlangan  katta  qadam  edi.

Inson  to‘g‘risidagi  ingliz,  fransuz  faylasuflarining  qarashlari 

Yevropaning  boshqa  mamlakatlarida  keng  tarqala  boshladi.  Endi­

likda  inson  muammosi  nafaqat  faylasuflar,  balki  adabiyot,  san’at 

ahlining  ham  diqqat  markazida  bo‘ldi.  0 ‘z  manfaatini  ko‘zlovchi, 

xudbin  kishi  bilan  umummanfaatini  himoya  qiluvchi  chinakam 

inson  o ‘rtasidagi  to ‘qnashuv  XVIII  "asr  adabiyotining  bosh 

mavzusi  bo‘ldi.  Bunday  holatni  nemis  vatanparvar  yozuvchisi, 

faylasuf  va  dramaturg,  tanqidchi  va  san’at  nazariyotchisi  Got- 

xold  Efraym  Lessing1  ijodida  ko‘rishimiz  mumkin.  Lessing  o‘zining 

«Odamzodni  tarbiyalash»  asarida  ta’kidlashicha,  har  qanday  diniy




Download 10,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   300   301   302   303   304   305   306   307   ...   412




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish