O ‘zbek tili va adabiyoti fakulteti “Himoyaga tavsiya etilsin” Fakulteti dekani

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o ‘zbek tili va adabiyoti universitet
0 ‘zbek tili va adabiyoti fakultetining 402- guruh talabasi 0 ‘rolova Mohichehraniiq
“0 ‘quvchilarda epik asarlarni tahlil qilishga oid ko‘nikmalarni shakllantirisl
va rivojlantirish usullari” mavzusidagi bitiruv malakaviy ishiga
TAQRIZ
Mamlakatimizda ta’lim-tarbiya bo‘yicha qabul qilingan umummilli> 
dastuming hayotga tatbiq etilishi samarasi o ‘laroq, yoshlarimiz Vatanimizning 
kelajagi uchun javobgarlikni zimmasiga olishga qodir bo‘lgan, bugungi va ertangi 
kunimizning hal qiluvchi kuchiga aylanib bormoqda. Darhaqiqat, insonning 
tafakkuri qanchalik mustaqil bo‘Isa, u shunchalik yaratuvchan va tashabbuskor 
bo‘ladi. Fikr kishisi hamisha o ‘z qarashlarini asoslaydi, kerak bo‘lganda himoya 
qiladi. Shuning uchun mamlakatimizda mustaqil fikrlovchi shaxslardan iborat 
barkamol avlod tarbiyasiga alohida e ’tibor qaratilmoqda.
Badiiy asar ,ayniqsa, epik asarlarni o ‘rganishdagi eng muhim xususiyatlardan 
biri bu uning qahramonlarini o ‘rganish, tahlil qilish, baholay olishdir. Ta’lim 
tizimida buni talaba va o ‘quvchilar ongiga singdirish, ulami fikrlashga o ‘rgatish 
mutaxassislar va albatta, bo‘lajak ona tili va adabiyot fani o ‘qituvchilari oldidagi 
muhim vazifalardan biridir. Bugungi kunda ushbu vazifani bajarish yo‘lida ko‘plab 
nazariy va amaliy ishlar amalga oshirilmoqdaki, soha bo‘yicha qilinayotgan tadqiqot 
ishlari ham so‘zimiz isboti bo‘la oladi.
0 ‘rolova Mohichehra Abdukarim qizining “0 ‘quvchilarda epik asarlarni tahlil 
qilishga oid ko‘nikmalami shakllantirish va rivojlantirish usullari” mavzusidagi 
bitiruv malakaviy ishini ham aynan uzluksiz adabiy ta ’limdagi epik asarlardagi 
badiiy asar qahramonlarini tahlil qilish, o ‘rganish, ulami tanqidiy baholash bo‘yicha 
ahamiyatli tadqiqot ishlaridan biri, desa bo‘ladi. Mazkur bitimv malakaviy ishi ham 
ushbu talablarga hamohang tarzda dolzarb ahamiyatga ega.
Bitiruv malakaviy ishi kirish, uch asosiy bob va xulosadan tarkib topgan, ish 
so‘ngida foydalanilgan adabiyotlar ro ‘yxati berilgan.
“Adabiyot darslarida epik asarlarni tahlil qilishning ilmiy va metodik asoslari” 
masalasiga bag’ishlangan birinchi bob ikki fasldan iborat bo’lib, birinchi faslda 
badiiy adabiyotning funksiyalari, o ‘quv va didaktik tahlil tamoyillari, tahlilning 
qanday maqsadda amalga oshirilishiga ko‘ra turlari atroflicha yoritib berilgan.

---

“Epik asarlarni tahlil qilishning metodik va m e’yoriy asoslari”deb 
nomlangan ikkinchi faslida epik asarlaming o ‘ziga xos jihatlari, ularni tahlil 
qilishda tur va janr xususiyatlarini inobatga olish masalasi, shuningdek, epik 
asarlar tahlilida badiiy shartlilik, obrazlilik, olamni o ‘zgacha estetik nazar bilan 
ko‘rish,o‘quvchilami xilma-xil ijodiy yo ‘nalishdagi, 
turli janrlardagi badiiy 
asarlarni qabul qilish ko‘nikmasini shakllantirishning usullari haqida to‘xtalib 
o ‘tadi.
Ishning ikkinchi bobi “Epik asarlarni tahlil qilish usullari” deb nomlanib, 
unda epik turning hikoya, qissa va roman janrlarini tahlil va talqin etishning 
usullari haqida fikr yuritadi.
Ishning uchinchi bobi “Tajriba-sinov ishlari samaradorligi” deb nomlangan. 
Unda yuqorida tavsiya qilingan usullami amaliyot jarayonida erishilgan natijalar 
asosida yoritib bergan. Bitiruvchi 5-sinfda “Mening o‘g ‘rigina bolam” hamda 10- 
sinfda “Ikki eshik orasi” romani bilan tanishish” mavzulari yordamida tajriba -
sinov ishlarini amalga oshirgan. 0 ‘tkazilgan tajriba - sinov ishlarining 
samaradorlik ko‘rsatkichlarini jadvallar asosida foiz ko‘rsatkichlarida ko‘rsatib 
berishga harakat qilgan.
Ushbu bitiruv malakaviy ishida tadqiqotchi o ‘z oldiga qo‘yilgan muammoni 
imkon qadar qamrab olishga, chuqur tadqiq etishga intilgan. Tadqiqotning xulosa 
qismida boblardagi fikr-mulohazalar umumlashtirilgan. Tadqiqotdan k o ‘zlangan 
maqsadga erishilgan. Shu o ‘rinda ayrim ishoraviy va im loviy xatolarga y o ‘l
qo‘yilgan bodib, bu ishning umumiy mazmuniga zarar yetkazmaydi.
Ushbu bitiruv malakaviy ishi tugallangan tadqiqot sifatida talablarga javob 
beradi, deb hisoblayman va tugallangan bitiruv malakaviy ishi sifatida yuqori
Mirobod tuman 218-maktab 
ona tili va adabiyot fani o ‘qituvchisi 
M .Isroilova

---