O zbek isto n respublikasi sog liqni saqlash

(tractus tectospinalis) 
mushak- 
laming ko‘rish va eshitish impulslariga harakat reaksiyasini bosh- 
qaradi. Bu y o in in g birinchi neyroni to ‘rt tepalikning ustki va pastki 
tepachalarida joylashgan po ‘stloq osti eshituv va ko‘mv markazlari
301

---

o ‘zaklari hujayralari hisoblanadi. Ulaming aksonlari o ‘rta miyada 
qisman kesishgandan so‘ng orqa miyaning oldingi tizimchasi 
tarkibida yo‘nalib oldingi shoxning harakat o‘zagida tugaydi.
II 
neyron oldingi shoxning harakatlantiruvchi hujayrasi aksonlari 
oldingi ildiz tarkibida mushaklarga boradi.
Periferik nerv tizimi
Periferik nerv tizimi tarkibiga bosh va orqa miya nervlari, bosh 
hamda miya nervlarining sezuvchi tugunlari va ulaming shoxlari 
kiradi. Uning asosini bosh va orqa miyada hamda nerv tugunlarida 
joylashgan nerv hujayralarining о ‘ siqlari hosil qiladi. Ular impulslami 
periferiyadan markazga (sezuvchi), markazdan tana mushaklariga 
(harakatlantiruvchi), ichki a ’zolarga, qon tomirlar va bezlarga olib 
bomvchi (avtonom) tolalardan iborat.
Nervlar bosh va orqa miya, shuningdek nerv tugunlarida joylashgan 
nerv hujayralarining o‘siqlaridan iborat. Ular tashqi tomondan tarkibida 
kollogen va elastik tolalari bo‘lgan yumshoq biriktiruvchi to‘qimali 
parda - epinevriy bilan o ‘ralgan. Unda qon, limfa tomirlar, ulami 
innervatsiya qiluvchi nervlar va yog‘ hujayralari joylashgan. Epinevriy 
ostida yupqa parda-perinevriy bilan o‘ralgan nerv dastalari joylashadi. 
Nerv dastalari o ‘z navbatida yupqa biriktiruvchi to‘qimali parda -
endonevriy bilan o ‘ralgan nerv hujayralarining o‘siqlari yig‘indisidan 
iborat. Periferik nerv tuzilishida ikki xil variant tafovut qilinadi:
1.Kam dastali nerv ingichka bo‘lib, kam sonli yirik dastalardan 
tuzilgan, dastalarda tolalar zich joylashgan bo‘ladi.
2.Ko‘p dastali nerv yo ‘g ‘on, uni hosil qiluvchi dastalar kichik va 
nerv tolalari bo‘sh joylashgan. Nervlardagi nerv tolalarining miqdori 
nervning qalinligi va innervatsiya sohasiga b o g iiq . Masalan, yelka­
ning o‘rta qismida tirsak nervi 13.000-18.000 toladan, o ‘rtadagi nerv 
19.000-32.000, mushak-teri nervi 3.000-12.000 tolalardan iborat 
bo‘ladi. Nervlar harakatlantiruvchi, sezuvchi va aralash b o ‘ladi.
Harakatlantiruvchi nervlar