ilm iy jih a td a n aniq bayon qilish katta ah am iy atg a m olikdir.
B o lalar ta ’lim ning dastlabki y illarid an o q ishning ratsional usullarni: reja
b o 'y ic h a hik o y a qilishni, o 'q ilg a n narsalardagi asosiy fikrni topa olishni,
isbotlay
bilishni, o 'q u v m aterialini anglagan h o ld a yod lash n i o 'zlash tirish lari kerak. M azkur
p rin sip fanning tarm oqlari barq urib rivojlan ay o tg an hozirgi kunda alohida
ah am iy atg a m olikdir.
Shuning uchun o 'q itu v c h i har bir d arsg a tay y o rlan ish d a darslik va o 'q u v
q o 'lla n m a la rid a n tashqari, fanlarning so 'n g g i yutuqlari yoritilg an vaqtli m atb u o t
v o sitalarid an ham foydalanishi lozim .
B u n d a b o sh la n g 'ic h sinflarda o 'q u v c h ila rn i zam onaviy fanlarning yutuqlari
bilan tan ish tirish kerakm as, degan fikrni m a ’qul deb b o 'lm ay d i.
B inobarin, bolalarga berilgan barch a nazariy m a ’lum otlar va ular o 'rg a n g a n
q o id a la r ilm iy bilishning hozirgi riv o jlan ish d arajasig a zid kelm asligi lozim .
T a ’lim ning ana shunday y o ’ lga q o 'y ilis h i o 'q u v c h ila r m aktabning vuqori
sin flarig a o 'tis h bilan ularni qayta y o 'n a ltiris h va qayta o 'q itish
zaruriyatini b a rta ra f
etadi.
O 'q itu v c h i bolalarga fanning so 'n g g i y u tu q lari haqida so 'z la b berishi, bilim lar
tizim : aso sid ag in a fanni o 'rg a n ish m um kinligini tushuntirishi
lozim .
Y.A.
K om enskiy v a I.G . Pestalossi o 'z davrlarid ay o q bilim larni o 'rg a n ish uchun ularning
n av b atd a g i h ar b ir zvenosi o 'z id a n oldingi zv en o la rg a asoslanishi, yangi bilim ilgari
o 'z la s h tirilg a n bilim larga jid d iy m antiqiy tartib d a b o g 'lan ish i
zarurligini ishonarli
tarzd a isbotlaganlar.
B ilim larni tizim li bayon qilish nim ani an g latad i? B ilim larni tizim li bayon
q ilish u lam in g yangisini ilgari o 'tilg a n i bilan b o g 'la s h . shu orqali o 'q u v c h ila rn in g
tu sh u n ch a va ta s a w u r la ri doirasini k en g ay tirish ham da chuqurlashtirish, m aterialni
q ism lari b o 'y ic h a o 'rg a n ish , u larning asosiy jih atlarin i. um um iy g 'o y a sin i alohida
ifodalash bilan o 'q u v c h ila rn in g m antiqiy tafakkurini y o 'n a lish g a solish va
riv o jlan tirish , ularga m ustaqil
holda taxlil qilish n i, o 'z la s h tirilg a n m a ’lum otlarni
tizim g a solish va um um lashtirishni o 'rg a tish d ir.
O 'q itu v ch in in g
bilim larni
tizim li
bayon
qilishi
o 'q u v c h ila rg a
o 'q u v
37
pred m etin in g tuzilishi va m antiqini chuqurroq tushunish, fanning bosh g ‘ovasi va
asosiy qoidalarini ajratish, tabiat va ja m iy a t hodisalari o 'rtasid ag i ichki b o g 'lan ish n i
aniqlash im konini beradi.
O 'q itish n in g jiddiy tizim iiligi m uvaffaqiyatli o lg 'a borishning garovi b o 'lib .
fikrlarni
tartibga
soladi,
bilim ,
k o 'n ik m a
va
m alakalarni
o 'z la s h tirish n i
oso n lash tirad i ham da yax sh ilay d i, voqelikni to 'g 'r i bilishni ta ’m inlavdi, aql, iroda
va x arak tern i rivojlantiradi.
O 'q itu v c h i
o 'q u v c h ila rg a
talab lar
q o 'y ish d a
ham .
ularning
bilim lari,
k o 'n ik m a la ri, m alakalari va x attih arak atlarin i baholashda ham ,
fikrm u lo h aza
y u ritish d a ham izchillik k o 'rsa tis h i kerak.
O 'q itish n in g izchilligi faqat o 'q u v m ateriallarini jo y la sh tirish d a q a t’iy tizim ni
em as, faq at yangi bilim lar berishda, o 'tilg a n m ateriallarni m u stah k am lash va
tek sh irish d a tafakkurni jid d iy va batartib riv o jlan tirish n in g em as, balki ilgari
o 'rg a n ilg a n
bilim larni
doim iy
ravishda
takrorlashni,
ulardan
keyingi
m a s h g 'u lo tla rd a yangi m a ’ lum otlar va
hodisalarni tu sh u n tirish , ularni taqqoslash
uchun, turli m asalalarni hal q ilish uchun foydalanishni ham talab qiladi.
Y u z yil m uqaddam ta ’lim d a y aq in d an uzoqqa, oddiydan m urakkabga, osondan
qiyinga, m a ’lum dan n o m a’Ium ga qoidasi vuju d g a kelgan. Bu q o id a ham tizim lilik
p rin sip in in g m oh iy atid an iboratdir.
Download
Do'stlaringiz bilan baham: