M a y s a la rn i o ‘rg a n is h u c h u n u la rn i x o n a la r d a yo k i k ic h ik ro q
kristallizatorlarda, yorug‘da yoki term ostatlarda o ‘stirish kerak.
Tuplanish bosqichini aniqlash.
M aysalar chiqishi bilan poya ikki-uchta
yashil barg ch iq arad i va v aq tin ch a o ‘sishdan t o ‘xtaydi.
Shu v a q td a
uning yer osti qism ida bir-biriga yaqin joylashgan bir nechta b o ‘g ‘im
h o s il b o ‘la d i, b u la r tu p la n is h b o ‘g ‘im i d eb a ta la d i. T u p la n is h
b o ‘g ‘im idan yon novdalar va ikkilamchi ildizchalar (popuk ildizchalar)
о ‘sib chiqadi.
Y on novdalar asosiy poyaning shoxlaridir. Boshqa o ‘sim liklardan
farq qilib, g ‘alla ekinlarining poyasi asosan yer ostida shoxlaydi. Bunday
shoxlanish tup lanish deb ataladi. 0 ‘sim liklarning 10 % ida
tup lanish
b o ‘g ‘im id an b irin ch i yon n o v d a p ay d o b o ‘lishi tu p la n ish bosqichi
boshlanganidan darak beradi.
Shunday qilib, g‘alla o ‘simligi bir nechta poya chiqaradigan tupdir.
G ‘alla ekinlarining tuplanishi cho‘zilib ketganida boshoq chiqaradigan
novdalardan tashqari, duvarak (bachki) poyalar deb ataladigan boshoqsiz
novdalar (ro ‘vak) va zaif novdalar deb ataladigan
puch donli boshoqlar
(ro ‘vaklar) chiqaradigan novdalar hosil b o ‘lishi mumkin.
Bachki novdalar bilan zaif novdalar hosil b o ‘lganligidan umumiy va
unum li tuplanish farq qilinadi. U m um iy tuplanish deyilganda bir tup
o ‘sim lik d a g i b a rc h a p o y a la rn in g u m um iy so ni, u n u m li tu p la n is h
deyilganda esa to ‘liq
donli boshoq chiqaradigan, y a’ni hosil beradigan
poyalarning soni tushuniladi.
Tuplanish har bir o ‘simlikdagi poyalarni sanash va bitta o ‘simlikka
to ‘g ‘ri keladigan o ‘rtach a poya sonini topish y o ‘li bilan aniqlanadi.
U ni kasrli son bilan ifodalash ham mumkin.
Tuplanish o ‘simliklarni o ‘stirish sharoitiga, g‘alla o ‘simligining tavsifli
xususiyatlariga bog‘liq b o ‘ladi. Kuzgi g‘alla ekinlari, xususan kuzgi javdar
k o ‘p tuplansa, bahori g‘allalardan arpa yaxshi tuplanadi. Bug‘doy bilan
arpa sug‘oriladigan yerlarda lalmikor yerlardagiga qaraganda k o ‘proq
tuplanadi.
M a k k a jo ‘xori bilan j o ‘xori k am tu p la n a d i,
chunki u larn in g yon
shoxlari kechroq - o ‘simlik 6-8 ta barg chiqarganidan keyin paydo b o ‘ladi.
T uplanishni dalada aniqlagan m a ’qulroq. K uz va bahor kezlarida
m ashg‘ulotlar boshlanishidan oldin o ‘simlik tuplari kavlab olinib,
suvga
solib q o ‘yiladi. Qish davrida m ashg‘ulotlar uchun esa o ‘simlik tuplari
oldindan kavlab olinadi va issiq bino icljrrga olib kirib q o ‘yiladi.